Раённы рэсурсны цэнтр па беларускай мове і літаратуры - Косинская средняя школа Логойского района

План работы раённага рэсурснага цэнтра па беларускай мове і літаратуры

План

работы раённага рэсурснага цэнтра

па беларускай мове і літаратуры

ў 2022/2023 навучальным годзе

Мэта: стварэнне ўмоў для распаўсюджвання эфектыўнага педагагічнага вопыту для забеспячэння рэалізацыі прыярытэтных накірункаў развіцця сістэмы адукацыі Лагойскага раёна

Задачы:

Аб’яднаць зацікаўленых педагогаў, выкладчыкаў беларускай мовы і літаратуры раёна для абагульнення і трансляцыі эфектыўнага педагагічнага вопыту
Садзейнічаць больш якаснай і выніковай рабоце настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры праз засваенне спосабаў рэалізацыі кампетэнтнаснага падыходу ў выкладанні беларускай мовы і беларускай літаратуры, факультатыўных заняткаў па прадметах, пазавучэбнай дзейнасці
Садзейнічаць росту прафесійнай кампетэнтнасці настаўнікаў і іх паспяховай атэстацыі.

Асноўныя накірункі дзейнасці:

Удзел у фарміраванні раённага банка педагагічнай і метадычнай інфармацыі;
Стварэнне медыятэкі па прадметах для працы з педагогамі і вучнямі раёна;
Удзел у фарміраванні фонду аўдыявізуальных і інтэрактыўных сродкаў навучання для правядзення вучэбнай і пазакласнай работы па прадметах;
Прадстаўленне наяўных рэсурсаў для:

удзелу ў падрыхтоўцы і правядзенні навукова-практычных канферэнцый, семінараў, курсаў;
садзеяння функцыянавання раённага метадычнага аб’яднання настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры;
дапамогі ў арганізацыі семінараў, у тым ліку і пастаянна дзейнічаючых, па актуальных пытаннях;
дапамогі ў арганізацыі і правядзенні работы прадметных лабараторый для вучняў, міжшкольных факультатываў;
дапамогі ў арганізацыі метадычных кансультацый па тэматыцы;
удзелу ў праектах у галіне адукацыі.

№ п/п	Змест работы	Форма і від павядзення	Удзельнікі	Дата і час правядзення	Адказныя
	Раздзел I. Арганізацыйна-дыягнастычная работа
1	Фарміраванне структуры рэсурснага цэнтра, творчай групы педагогаў у 2022/2023 навучальным годзе	субяседванне	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	жнівень	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
2	Планаванне работы раённага рэсурснага цэнтра	інструктыўна-метадычная нарада	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	жнівень	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
3	Вывучэнне цяжкасцей і патрэб педагогаў, якія выкладаюць вучэбныя прадметы “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура”	анкетаванне	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	лістапад	метадыст РВМК Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
4	Абнаўленне электроннай старонкі “Раённы рэсурсны цэнтр для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры”	абмен вопытам	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	пастаянна	Ізбавіцель І.У., Кулікова Н.А., адказны за вядзенне школьнага сайта
5	Арганізацыя дзейнасці кансультатыўнага цэнтра	абмен вопытам	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	кастрычнік	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
	Раздзел II. Вучэбна-метадычная работа
1	Інфармацыйная падтрымка настаўнікаў раёна па рабоце гаспадарча-разліковых семінараў	семінары	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	на працягу года	метадыст РВМК
2	Удзел у рабоце раённых пасяджэнняў метадычнага савета		Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра	згодна плана работы раённага метадычнага савета	метадыст РВМК
3	Падбор матэрыялаў для падрыхтоўкі вучняў да алімпіяд па беларускай мове і літаратуры, папаўнне электроннай папкі напрацовак “Алімпіядныя заданні”	практыкум, кансультацыі, абмен вопытам	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	кастрычнік	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
4	Папаўненне медыякапілкі інфармацыйна-метадычных матэрыялаў	банк дадзеных	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	кастрычнік люты красавік	метадыст РВМК Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
	Раздзел III.Навукова-метадычная работа
1	Удзел у арганізацыі работы РМА настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры па тэмах: 1. Сучасныя адукацыйныя тэхналогіі: навучанне беларускай мове і літаратуры 2. Тэкстацэнтрычны падыход на ўроках беларускай мовы і літаратуры як умова фарміравання асобасных кампетэнцый вучняў: грамадзянскасці, патрыятызму, павагі да гісторыі і традыцый роднага краю, яго культуры 3. Шляхі актывізацыі вучэбна-пазнавальнай дзейнасці вучняў на вучэбных занятках па беларускай мове і літаратуры	прадстаўленне метадычнага прадукту: пасяджэнне № 2. План-канспект майстар-класа Пасяджэнне № 3 Метадычныя напрацоўкі па тэме пасяджэнне № 4. Напрацоўкі з вопыту работы па самаадукацыі	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	згодна плана работы настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры (лістапад, студзень, красавік)	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра, метадыст РВМК Барайшук В.І., кіраўнік раённага метадычнага аб’яднання
	Раздзел IV. Індывідуальныя і групавыя кансультацыі
1	Работа з педагогамі ў рэжыме on-line	кансультацыя	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	па неабходнасці кожны панядзелак месяца (16.00-20.00)	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
2	Сеткавае ўзаемадзеянне	практыкум	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	на працягу года	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
	Раздзел V. Работа з адоранымі і высокаматываванымі вучнямі
1	Падбор матэрыялаў для арганізацыі работы з інтэлектуальна адоранымі вучнямі па беларускай мове і літаратуры па падрыхтоўцы да алімпіяд, конкурсаў, турніраў	практыка	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры, вучні	на працягу года	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
2	Конкурс па беларускай мове і літаратуры “Буслік”	конкурс	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры, вучні	люты	метадыст РВМК
3	Распрацоўка заданняў для раённай алімпіяды па беларускай мове і літаратуры	алімпіядныя заданні	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	на працягу года (лістапад)	метадыст РВМК Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
4	Удзел у І, ІІ, ІІІ этапе рэспубліканскай алімпіяды па беларускай мове і літаратуры	алімпіяда	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	кастрычнік 2022- красавік 2023 года	метадыст РВМК, Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
5	Удзел у дыстанцыйных алімпіядах па беларускай мове і літаратуры	алімпіяда	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	на працягу года	метадыст РВМК, Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
6	Падбор матэрыялаў для эфектыўнай падрыхтоўкі да ўдзелу вучняў у рэспубліканскім конкурсе даследчых работ	канферэнцыя	настаўнікі беларускай мовы і літаратуры	на працягу года	метадыст РВМК, Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
Раздзел VІ. Матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне рэсурснага цэнтра
1	Папаўненне матэрыяльна-тэхнічнай базы (набыццё матэр.-тэхн. сродкаў)
2	Набыццё сучасных слоўнікаў, энцыклапедый, даведнікаў, метадычнай і педагагічнай літаратуры			на працягу года
3	Падпіска на навукова-метадычныя часопісы “Роднае слова”, “Беларуская мова і літаратура ў школе”			на працягу года	Ізбавіцель І.У., кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра
4	Набыццё партрэтаў пісьменнікаў, рэпрадукцый карцін, апорных схем, табліц			на працягу года

Кіраўнік раённага рэсурснага цэнтра І.У. Ізбавіцель

10.11.2021 20:15 - 21.12.2022 13:56

свернуть

Буклеты

развернуть

Класіфікацыя інтэрактыўных метадаў навучання

(па С. С. Кашлеву)

Стварэння спрыяльнай атмасферы, арганізацыі камунікацыі

У сваёй аснове маюць “камунікатыўную атаку”, якая арганізуецца настаўнікам для аператыўнага ўключэння ў сумесную дзейнасць кожнага ўдзельніка педагагічнага працэсу.

Абмену дзейнасцямі

Маюць на мэце спалучэнне групавой і індывідуальнай работы вучняў, сумесную актыўнасць удзельнікаў педагагічнага працэсу.

Думкадзейнасці

Стымулююць актыўную мысліцельную дзейнасць, выкананне разнастайных мысліцельных аперацый, ажыццяўленне ўсвядомленага выбару. Важным атрыбутам з’яўляецца інтэнсіўная камунікатыўная дзейнасць усіх удзельнікаў педагагічнага працэсу.

Сэнсатворчасці

Вядучай функцыяй маюць стварэнне вучнямі свайго індывідуальнага сэнсу аб вывучаных з’явах, праблемах, абмен гэтымі сэнсамі.

Рэфлексіўнай дзейнасці

Накіраваны на фіксацыю вучнямі стану свайго развіцця, прычын гэтага стану, ацэнку эфектыўнасці ўзаемадзеяння, якое адбылося.

Інтэгратыўныя

(інтэрактыўныя гульні)

З’яўляюцца інтэгрыраваным метадам, які аб’ядноўвае ўсе вядучыя функцыі вышэйназваных метадаў.

Інтэрактыўныя прыёмы рэфлесіі

“Ключавае слова”

Вучні запісваюць адно слова, якое з’яўляецца ключавым для іх на ўроку.

“Партфель. Мясарубка. Сметніца”

“Сметніца”: што здаецца вам непатрэбным, некарысным, што можна выкінуць у сметніцу? “Партфель”: што самае важнае вы возьмеце з сабой?

“Мясарубка”: што здаецца цікавым, але патрабуе дадумвання, дапрацоўкі, “дакручвання”?

“Тэлеграма”

Вучні коратка пішуць самае важнае, што зразумелі на ўроку з пажаданнямі суседу па парце і адпраўляюць (абменьваюцца).

“Дарожны знак”

На ватмане – выява дарогі. Вучні на сціках малююць “дарожны знак”, які па іх меркаванню необходна паставіць на дарозе, прымацоўваюць сцік да ватмана і тлумачаць значэнне свайго знака.

“Рукзак”

Рукзак перамяшчаецца ад аднаго вучня да другога са словамі: “Я зразумеў, што…”

“Завяршы фразу”

Вучні працягваюць фразы: “Карысным для мяне на ўроку было…”, “Мне яшчэ патрэбна…”, “Захацелася даведацца…”.

“Асацыяцыі”

На дошцы запісаны асацыяцыі:

Пустыня – кожны ўрок адно і тое ж.

Штурм горнай вяршыні – цяжка, але цікава.

Балота – непрыемна брысці па балоце.

Туман – можа быць, тут і ёсць нешта цікавае.

Па хвалях пад ветразем – хутка і лёгка. Нават занадта лёгка.

Лясная дарога – за кожным паваротам адкрываецца нешта новае.

Вучні пры выхадзе з класа пакідаюць свой сцік на пэўнай асацыяцыі

“Лесвіца да сонца”

На дошцы намалявана сонейка і лесвіца да яго. Вучні адным словам пішуць на сціках сэнс, які здабылі на ўроку, і наклейваюць іх на прыступках

“Тры-два-адзін”Вучні запісваюць тры галоўныя думкі, якія вынеслі з заняткаў, дзве справы, якія зробяць пасля заняткаў, і адно пытанне, якое іх турбуе.

“Сігнальныя карткі”

Вучні падымаюць картку адпаведнага колеру: чырвоны – ярка, нестандартна; зялёны – цікава; шэры – вяла, банальна.

Прыёмы стварэння праблемных сітуацый на

ўроку беларускай літаратуры

Ключавое пытанне

Ключавое пытанне ўрока дазваляе арганізаваць пошукавую дзейнасць і актыўны дыялог на працягу ўсяго ўрока. напрыклад:“Для чаго чалавек жыве на зямлі?” (па творы Я. Коласа “У палескай глушы”);

“Звычайныя гісторыі” або жыццёвы драмы старых?” (па п’есе А. Дударава “Вечар”);

“Пятрок – моцная асоба ці ахвяра вайны?” (па аповесці В. Быкава “Знак бяды”);

Выкарыстанне цытат

Кожная група працуе са сваёй цытатай. Неабходна прачытаць выказванне, вызначыць яго галоўную думку, сказаць, ці мае рацыю чалавек, які яе сказаў, запісаць выказванне і свае думкі на гэты конт у сшытак.

Выкарыстанне “адмоўнай” цытаты

Пры выкарыстанні гэтага прыёму ў вучняў абавязкова ўзнікае пытанне “чаму?” Напрыклад, пры аналізе вобраза Васіля ў рамане І. Мележа “Людзі на балоце” выкарыстоўваю цытату В. Каваленкі: “Васіль – Глушак у патэнцыі”.

Сутыкненне” цытат

1 спосаб. Выкарыстоўваюцца супярэчлівыя цытаты вядомых крытыкаў, пісьменнікаў. Вучні павінны знайсці агульнае і адрознае ў гэтых ацэнках, убачыць супярэчнасці, суаднесці супярэчлівыя меркаванні з тэкстам і самастойна зрабіць вывад пра тое, хто з крытыкаў мае рацыю.

2 спосаб. Выкарыстоўваюцца супярэчлівыя меркаванні вучняў. Работа арганізуецца загадзя. Пасля прачытання твора вучням даецца заданне пісьмова адказаць на пытанні, звязаныя з тэмай урока. Напрыклад, перад урокам па тэме: “Няма шчасця ў тым, калі толькі цябе кахаюць. Кахаць – вось што было шчасце” вучні адказвалі на пытанне: “Хто, на вашу думку, найбольш варты кахання А. Загорскага?”

Раённы рэсурсны цэнтр

па беларускай мове і літаратуры

ВЫКАРЫСТАННЕ ІНТЭРАКТЫЎНЫХ МЕТАДАЎ НАВУЧАННЯ НА ЎРОКАХ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ І ЛІТАРАТУРЫ

https://kosino.schools.by

Выкарыстанне магчымасцей шостага школьнага дняпры навучаннібеларускай мове і літаратуры

Навучанне беларускай мове і літаратуры ў шосты школьны дзень можа рэалізоўвацца праз:

Факультатыўныя заняткі
Стымулюючыя заняткі
Падтрымліваючыя заняткі
Кансультацыі для

законных прадстаўнікоў

і вучняў

Пазакласная

работа з вучнямі

Падрыхтоўка да выпускных экзаменаў і тэсціравання
Індывідуальныя

заняткі па

падрыхтоўцы да

алімпіяд, конкурсаў

Факультатыўныя заняткі

ў 9-11 класах

Беларуская мова
Беларуская літаратура

Падтрымліваючыя

заняткі

Алгарытмізацыя (памяткі)
Шматразовае паўтарэнне
Абмежаванне ў часе і аб’ёме
Займальнасць матэрыялу
Сумесная дзейнасць з настаўнікам

Стымулюючыя заняткі

Самастойнасць
Міжпрадметнасць
Роўны навучае роўнага (узаеманавучанне)
Займальнасць матэрыялу
Настаўнік-кансультант

Індывідуальныя заняткі

Алімпіяды
Творчыя конкурсы
Даследчыя работы
Праекты

Выпускныя экзамены і цэнтралізаванае тэсціраванне

Алгарытмізацыя
Шматразовая адпрацоўка
Карэкцыйная работа
Настаўнік-кансультант
Самастойная работа

Пазакласная работа

па прадметах

Гурткі, клубы, таварыствы

Падрыхтоўка да свят, конкурсаў, мерапрыемстваў
Экскурсійная і краязнаўчая работа
Выпуск газет, лісткоў, бюлетэняў

Кансультацыйная дзейнасць

з законнымі прадстаўнікамі
з вучнямі

Раённы рэсурсны цэнтр

па беларускай мове і літаратуры

ВЫКАРЫСТАННЕ МАГЧЫМАСЦЕЙ ШОСТАГА ШКОЛЬНАГА ДНЯ ПРЫ НАВУЧАННІ БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ

Ізбавіцель І.У.

https://kosino.schools.by

“Усебаковае развіццё, духоўнае багацце не можа быць дасягнута па прымусу. Сапраўднае духоўнае багацце складаецца тады, калі чалавек сам цягнецца да ведаў, да навукі, да мастацтва”.

Л.В.Занкоў

У псіхолага-педагагічнай літаратуры вызначаюцца два тыпы матывацыі : знешні і ўнутраны. Знешні – гэта такі тып, калі вучань ведае, што за добрую і старанную вучобу ён будзе заахвочаны.

Зразумела, што пры такой умове падлетак пачне праяўляць актыўнасць на занятках, стане больш старанна выконваць дамашнія заданні, каб атрымаць высокі бал. Аднак падобныя імкненні хутчэй за ўсё будуць праяўляцца толькі да адпаведнага моманту – атрымання абяцанага.

Унутраны тып матывацыі можна часта назіраць у паводзінах вучняў пачатковых класаў, якія імкнуцца сваёй паспяховай вучобай парадаваць дарослых. Але з узростам і гэты матыў страчвае сваю актуальнасць.

Фарміраванне матываў вучыцца – гэта ў першую чаргу стварэнне на ўроках мовы і літаратуры ўмоў для праяўлення ўнутраных імкненняў школьніка да навучання. Унутраная матывацыя, незалежная ад знешніх фактараў, з’яўляецца важнай умовай паспяховай вучобы. Але што рабіць, калі яна адсутнічае? Існуе цэлы пералік распрацаваных спосабаў павышэння ўнутранай матывацыі ў навучальным працэсе.

Настаўнікам і бацькам рэкамендуеццане навязваць школьніку сваіх вучэбных мэт “зверху”. А калі раптам яны пастаўлены, то павінны быць зразумелымі і ўнутрана прынятымі вучнем– набыць значнасць для яго асобы. Менавіта сумесная работа па вызначэнні мэт і задач стане больш эфектыўнай у навучальным працэсе, а мэта настаўніка павінна зрабіцца мэтаю вучня .Павысіць унутраную вучэбную матывацыю вучня могуць дапамагчы наступныя парады:

За правільныя адказы і выкананыя заданні ўзнагароджваць вучня толькі добрым словам, пахвалою ;
Ніколі не крытыкаваць за няўдачу і не прыніжаць годнасць вучня;
Як мага часцей выкарыстоўваць гульнёвыя формы дзейнасці, а не спаборніцтва ; 4. Вучэбныя заданні да ўрока пажадана падбіраць з элементамі навізны ;
Зкожным наступным урокам рэгуляваць узровень заданняў па складанасці і цяжкасці ;у час сумеснай працы абавязкова даваць вучням права выбару і г.д.

Для таго каб вучні па-сапраўднаму ўключыліся ў працу, трэба на матывацыйным этапе вырашыць тры метадычныя задачы. Першая з іх патрабуе ад настаўніка стварыць сітуацыю поспеху: пахваліць вучняў за пэўныя веды па ёй. Напрыклад, перад тлумачэннем тэмы “НЕ (ня) з прыметнікамі” ў шостым класе настаўнік пры праверцы дамашняга практыкавання можа паралельна засяродзіць увагу дзяцей і на правапісе НЕ, НІ ўжо з назоўнікамі і дзеясловамі. Другі варыянт - асобна на крыле дошкі загадзя запісаць словы, словазлучэнні і сказы па раней вывучаных тэмах з гэтымі правіламі і правесці традыцыйную рубрыку ўрока - “Арфаграфічная хвілінка”. Запіс на дошцы можа выглядаць так:

незабудка, нявольнік, няпраўда, няшчасце, ненавідзець, недамагаць; не даспявалі песні, не даехаў да горада. Не хлебам адзіным жыве чалавек (прымаўка). Здаецца, тут не сонца свеціць, а ружа полымем сваім (А.Бачыла).

Настаўнік прапануе вучням згрупаваць дадзеныя прыклады на кожнае правіла і растлумачыць яго.

Другая і трэцяя задачы, якія патрэбна рэалізаваць на матывацыйным этапе сучаснага ўрока, патрабуюць ад настаўніка-прадметніка ўмела сфарміраваць арыенціровачную аснову дзейнасці школьнікаў да плануемай тэмы ўрока і стварыць праблемную, наваттупіковую сітуацыю – татальнае няведанне па ёй.

Поспех матывацыйнага этапу залежыць ад умела пастаўленай, часам і невырашальнай праблемы. Настаўніку важна задаць вучням такое пытанне ці прапанаваць такое заданне па новай тэме, на якое яны самастойна не змогуць даць нават прыблізнага адказу.

Вельмі важна заінтрыгаваць вучняў, зацікавіць іх новым матэрыялам. Гэта і стане своеасаблівай псіхалагічнай зачэпкай для далейшага пазнання.

Раённы рэсурсны цэнтр

па беларускай мове і літарату

НЕКАТОРЫЯ ПРЫЁМЫ ФАРМІРАВАННЯ Ў ШКОЛЬНІКАЎ УНУТРАНАЙ МАТЫВАЦЫІ ДА НАВУЧАННЯ НА ЎРОКАХ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ І ЛІТАРАТУРЫ

(з вопыту работы Глябок В.М.)

10.11.2021 20:29 - 18.01.2022 13:18

свернуть

Алімпіядныя заданні, 5 клас

развернуть

Алімпіядныя заданні, 5 клас

Аўтар: Ізбавіцель І.У.

Падлічы колькасць мяккіх зычных у словах, пастаў адпаведную лічбу.

Салаўі -__; дзіўныя -__;

скарб- __; збіраць - __;

скінуць -__; схіліць - __;

з лесу - __; Айчына -__;

снегавік - __ доблесць -__.

Перакладзі тэкст на беларускую мову.

Вместе со снегом в нашей местности появились зимние гости - снегири. Летом они живут на севере. Их можно увидеть на лесной опушке, в парке, на бульваре, на берёзе около дома. Вот птицы сидят на ветке яблони в саду. Круглые, красные, словно яблоки (По И. Соколову-Микитову).

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

У тэксце задання № 2 вызначы стыль тэксту і тып маўлення.

_________________________________________________

4.З прапанаваных спалучэнняў слоў выберы словазлучэнні, запішы іх нумары.

у музычнай школе;
наступіла вясна;
добры друг;
маці і сын;
малюю пэндзлем;
самая прыгожая;
на стадыёне;
ісці па лесе;
вучыцца старанна;
конкурс малюнкаў.

______________________

Падкрэсліце словы, у якіх неабходна ўставіць літару в.

…уголле, …окны, …Узда, …улачка, …остры, …ордэн, …оптыка, …улей, …урна, …універсітэт, на…огул, …устрыца, …окаць, па…уцінне, па…ук.

Расстаў у вершы неабходныя знакі прыпынку, устаў прапушчаныя літары, падкрэслі ў сказах граматычныя асновы.

Лось

Лось б…зрогі выбе… з гаю

Дзе звініц… птушы…ы грай.

Пастаяў на полі з краю

І наза… пабе… у гай.

Сле… панюхаў ля дарогі

Затрубіў і ў смутку с…ціх.

Лось згубіў у с…нежні рогі

І цяпер шукае іх.

(В. Гардзей)

Растлумачце лексічнае значэнне слова “гай” з верша. Якія дрэвы растуць у гаі?

___________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Закончы прыказкі.

Дурны раскідае, а разумны ________________________________;

Дзе маці нарадзіла, ______________________________________;

Чужым розумам _________________________________________;

Людзей слухай, _________________________________________;

У сваім краі,____________________________________________;

Назаві аўтара і твор. Выберы з прапанаваных мастацкі сродак, акрамя параўнання, ужыты ў гэтым урыўку?

Лядок закашляў, заіскрыўся,

На срэбра-друзачкі пабіўся;

Ляцяць крупінкі ледзяныя,

Бы ўлетку пырскі дажджавыя…

_________________________________________________________

а)Метафара;

б)эпітэт;

в)паўтор.

Злучы аўтараў з назвамі твораў, запішы спалучэнні.
Максім Багдановіч а) “Нямоглы бацька”
Якуб Колас б) “Ля вогнішч начлежных”
Міхась Лынькоў в) “На рэчцы”
Максім Танк г) “Зімой”
Уладзімір Караткевіч д) “Васількі”

____________________________________________________________

Алімпіядныя заданні, 5 клас (адказы)

Аўтар: Ізбавіцель І.У.

Падлічы колькасць мяккіх зычных у словах, пастаў адпаведную лічбу.

Салаўі -1; дзіўныя -2;

скарб- 0; збіраць - 3;

скінуць -2; схіліць - 3;

з лесу - 2; Айчына -1;

снегавік -3; доблесць -3.

Перакладзі тэкст на беларускую мову.

Вместе со снегом в нашей местности появились зимние гости - снегири. Летом они живут на севере. Их можно увидеть на лесной опушке, в парке, на бульваре, на берёзе около дома. Вот птицы сидят на ветке яблони в саду. Круглые, красные, словно яблоки (По И. Соколову-Микитову).

Разам са снегам у нашай мясцовасці з’явіліся зімовыя госці – снегіры.

Улетку яну жывуць на поўначы. Іх можна ўбачыць на ўзлеску, у парку, на бульвары, на бярозе ля хаты. Вось птушкі сядзяць на галінцы яблыні ў садзе. Круглыя, чырвоныя, нібы яблыкі (Па І. Сокалаву-Мікітаву).

У тэксце задання № 2 вызначы стыль тэксту і тып маўлення.

Мастацкі стыль, апавяданне.

З прапанаваных спалучэнняў слоў выберы словазлучэнні, запішы іх нумары.
у музычнай школе;
наступіла вясна;
добры друг;
маці і сын;
малюю пэндзлем;
самая прыгожая;
на стадыёне;
ісці па лесе;
вучыцца старанна;
конкурс малюнкаў.

1, 3, 5, 8, 9, 10

Падкрэсліце словы, у якіх неабходна ўставіць літару в.

Вуголле, вокны, …Узда, вулачка, востры, …ордэн, …оптыка, вулей, …урна, …універсітэт, на…огул, вустрыца, …окаць, павуцінне, павук.

Расстаў у вершы неабходныя знакі прыпынку, устаў прапушчаныя літары, падкрэслі ў сказах граматычныя асновы.

Лось

Лось бязрогі выбег з гаю,

Дзе звініць птушыны грай.

Пастаяў на полі з краю

І назад пабег у гай.

След панюхаў ля дарогі,

Затрубіў і ў смутку сціх.

Лось згубіў у снежні рогі

І цяпер шукае іх.

(В. Гардзей)

Растлумачце лексічнае значэнне слова “гай” з верша. Якія дрэвы растуць у гаі?

Гай – невялікі пераважна лісцевы лес. Лісцевыя дрэвы.

8.Закончы прыказкі.

Дурны раскідае, а разумны збірае;

Дзе маці нарадзіла, там і міла;

Чужым розумам не пражывеш;

Людзей слухай, а свой розум май;

У сваім краі, як у раі.

Назаві аўтара і твор. Выберы з прапанаваных мастацкі сродак, акрамя параўнання, ужыты ў гэтым урыўку?

Лядок закашляў, заіскрыўся,

На срэбра-друзачкі пабіўся;

Ляцяць крупінкі ледзяныя,

Бы ўлетку пырскі дажджавыя…

Адказ:Якуб Колас. “На рэчцы”(“Новая зямля”)

а)Метафара;

б)эпітэт;

в)паўтор.

Злучы аўтараў з назвамі твораў, запішы спалучэнні.
Максім Багдановіч а) “Нямоглы бацька”
Якуб Колас б) “Ля вогнішч начлежных”
Міхась Лынькоў в) “На рэчцы”
Максім Танк г) “Зімой”
Уладзімір Караткевіч д) “Васількі”

Адказ: 1Г, 2В,3Д, 4Б, 5А

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

5 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Размяркуйце словы, у якіх літары е, ё, ю, я абазначаюць:

адзін гук і мяккасць папярэдняга зычнага	два гукі

Словы: юны, вылье, полюс, салаўя, маёр, пасёлак.

Хто з вучняў правільна напісаў усе словы? Адзначце адпаведны нумар.

Алесь – жэмчужына, мядаль, акварыум, шірокі, здароў’е, калоссе, класс, опера.
Ганна – жамчужына, медаль, акварыўм, шырокі, здароўе, калосьсе, класс, вопера.
Алена – жэмчужына, медаль, акварыўм, шырокі, здароў’е, калосьсе, клас, вопера.
Васіль – жамчужына, медаль, акварыум, шырокі, здароўе, калоссе, клас, опера.
Андрэй – жамчужына, мядаль, акварыум, шырокі, здароўе, калоссе, клас, опера.

Вызначце, у якіх словазлучэннях ужыты сінонімы, антонімы, амонімы.Адказ запішыце ў правым слупку табліцы.

Лянівы хлопец – працавітая дзяўчынка
Устаць рана – глыбокая рана
Барвовае сонца – алы шоўк
Смачная малінаўка – спевы малінаўкі
Праўдзівая гісторыя – фантастычная аповесць
Вопытны ўрач – дзіцячы доктар

Устанавіце адпаведнасць паміж фразеалагізмамі і іх значэннем. Адказ запішыце ў форме літарна-лічбавага спалучэння (напрыклад, А1).

А.	Язык развязаць.	1.	Выказванне незадаволенасці, шкадавання за недарэчныя словы.
Б.	Язык не паварочваецца.	2.	Змоўчваць, не гаварыць пра штосьці.
В.	Трымаць язык за зубамі.	3.	Спяшаючыся, выбіваючыся з сілы (бегаць, працаваць).
Г.	Ціпун на язык.	4.	Адсутнасць ахвоты, жадання, рашучасці сказаць ці спытаць пра што-небудзь.
Д.	Чорт пацягнуў за язык.	5.	Пра таго, хто згубіў здольнасць гаварыць (ад страху, нечаканасці, здзіўлення).
Е.	Язык высалапіўшы.	6.	Прымусіць, падахвоціць, схіліць кагосьці размаўляць, гаварыць.
Ж.	Язык адняўся.	7.	Нядобрае пажаданне (балтуну, які сказаў тое, што не трэба).

Адказ: А__, Б__, В__, Г__, Д__, Е__, Ж__.

Настаўнік даў вучням заданне: падабраць аднакаранёвыя словы да слова нос. Адзін вучань падабраў вось такія словы:паднос, пераносіца, насарог, насып, узносіць, заносы, насмешка, насаты, пераносіць, носік, насавы.Выпішыце словы, якія вучань падабраў правільна.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Да прапанаваных назоўнікаў запішыце адпаведнікі адзіночнага ліку.

Шкарпэткі – ___________________________;

туфлі – _______________________________;

басаножкі – ___________________________;

кеды – _______________________________;

красоўкі – ____________________________.

Некаторыя паняцці ў рускай мове падаюцца праз словазучэнні, якія ў беларускай мове абазначаюцца адным словам. Зрабіце аднаслоўны пераклад.

Берёзовый сок – _____________________, печная труба – ____________________, восклицательный знак – ________________, летучая мышь – __________________, носовой платок – ______________________, тёплые края – _____________________.

8. Складзіце і запішыце сказы, у якіх словавучніз’яўлялася б:

а) дзейнікам _____________________________________________________________

__________________________________________________________________________

б) дапаўненнем __________________________________________________________

__________________________________________________________________________

в) звароткам _____________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Запішыце нумары сказаў у такой паслядоўнасці, каб атрымаўся тэкст.

Кармушкі для птушак

Спачатку яны баяліся частавацца, але хутка асмялелі. 2. Летам яны не забудуць дарогу ў сад. 3. У першы дзень прыляцелі снедаць толькі пяць сінічак. 4. Будуць прылятаць і знішчаць вусеняў. 5. На другі дзень прыляцела ўжо цэлая чародка птушак. 6. Мы зрабілі кармушкі для іх. 7. Былі тут сінічкі, вераб’і, аўсянкі. 8. Зімой птушкам няма чым карміцца(Я. Лаўрэль).

________________________________________________________________

Па прыведзеных радках пазнайце і запішыце герояў твора. Назавіце твор і яго аўтара.

***

– Яшчэ мы пабачым! – __________________ ускіпеў,

І, злосны, каня ён прышпорыў,

Панёсся, як прывід, і знік сярод дрэў

Старога прадвечнага бору.

***

Памалу змярканнем апала імгла.

Шлях Млечны заззяў над хацінай.

І толькі пад самую поўнач змагла

Заснуць у трывозе ____________________ .

***

Як вырвацца птушцы на волю ізноў?

Каб знаў __________________ яе гора,

Напэўна б сюды з дапамогай прыйшоў,

Разбіў бы стальныя запоры.

Аўтар _________________________________.

Назва твора _________________________________ .

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

5 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	3	6	7	5	5	6	3	4	5	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна размеркаванае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 7 (1 б. – за кожны правільна суаднесены фразеалагізм).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожнае правільна выпісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна перакладзенае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожны правільна ўтвораны сказ).

Максімальная колькасць балаў – 4 (0,5 б. – за кожны правільна размешчаны сказ).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Алімпіядныя заданні па беларускай мове і літаратуры для 5-га класа.

1. Спішыце словы, пастаўце націскі, растлумачце лексічнае значэнне слоў:

Абрус, айчым, жэмчуг, медыкаменты, прашчур, атара.

2. Выпішыце словазлучэнні .

Вялікі лес, ісці лесам, у лесе.

Бярозавы сок, сасна і бяроза, стаяць каля сасны.

У хаце, зайсці ў хату, прыбраная хата.

Наташа ідзе, Наташына кніга, вясёлая Наташа.

3. Спішыце словы, ўстаўляючы літары.

Прац..с, м..та, Морз.., праж..ктар, ш..рстка, ..кспарт, пліс.., суфле.. .

4. Перакладзіце словы на беларускую мову, вызначыць род і скланне назоўнікаў.

Краюха, ботва, дробь, насыпь, невежда, полынь,туфля, табак, полынь.

5. Запішыце словы, ўстаўляючы маяккі знак ці апостраф.

З..бірал..нік, дзевяц..сот, дз..весце, мен..шы, здаро..е, надвор..е, свежас..ц.., дз..веры, салаў..і, камус..ці, радас..цю, мядз..ведз.., пес..ня.

6. Растлумачце лексічнае значэнне слоў:

Л..генда, к..раміка, круп’.., памяць, кал..ндар, дз..вяты, г..рой, дась.., дроб..зь.

7. Узнавіце фразеалагізмы, дапісаўшы іх канцавыя кампанеты.

1.Як кот ____________________________________________

2.Куды вочы_________________________________________

3.Хоць касою ________________________________________

4.З мухамі ў ___________________________________________

5.Востры на _____________________________________________

8. Зрабіце марфемны разбор слоў

Імянны, навакольны, паступова, бабулі, успрымуць, міжпланетны.

9. Спішыце, устаўляючы літару у ці ў.

Рады..с, сонца ..зышло, Міша ..шакоў, а..ра, па..метра, фа..на, па-..чарашняму, со..с, прэзіды..м, жанчына-..рач, ваку..м.

10. Патлумачце значэнне слоў, выпісаных з вучэбнага дапаможніка “Беларуская літаратура”, для 5 класа.

Золак, тоня, палеткі, сарамяжлівы, цяпельца.

Беларуская літаратура

1. Хто з беларускіх паэтаў з’яўляецца аўтарам дадзеных вершаваных радкоў? Прыгадайце назвы вершаў.

1. Ніхто з дамашніх не згадае,

Чым рэчка Костуся займае…

2. У лібімай мове, роднай, наскай,

Ах, якія словы: “Калі ласка!..”

2. Сфармулюйце азначэнне паняцця загадка

Загадка – гэта ___________ апісанне _______________ прадмета ці з’явы, якое патрабуе __________________.

3.Устанавіце ў прапанаваным урыўку прапушчаныя словы. Укажыце назву верша і аўтара паэтычных радкоў.

Не выйшаў _______ і ў гэты раз

Мяне спаткаць, паднесці __________ …

Ля весніц толькі зноў твой ________

Крануў ___________за плечы.

4. Правядзіце лініі, якія звяжуць прозвішча аўтара з назвай вывучанага твора.

Якуб Колас “Чужое багацце”

Андрэй Федарэнка “Нямоглы бацька”

Георгій Марчук “Крыніца”

Уладзімір Караткевіч “Падслуханая казка”

5. Пададзены прозвішчы беларускіх пісьменнікаў. Замест

____________Танк

____________ Астрэйка

____________Грачанікаў

____________Багдановіч

____________ Купала

____________Колас

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

5 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Размяркуйце словы, у якіх літары е, ё, ю, я абазначаюць:

адзін гук і мяккасць папярэдняга зычнага	два гукі

Словы: юны, вылье, полюс, салаўя, маёр, пасёлак.

Хто з вучняў правільна напісаў усе словы? Адзначце адпаведны нумар.

Алесь – жэмчужына, мядаль, акварыум, шірокі, здароў’е, калоссе, класс, опера.
Ганна – жамчужына, медаль, акварыўм, шырокі, здароўе, калосьсе, класс, вопера.
Алена – жэмчужына, медаль, акварыўм, шырокі, здароў’е, калосьсе, клас, вопера.
Васіль – жамчужына, медаль, акварыум, шырокі, здароўе, калоссе, клас, опера.
Андрэй – жамчужына, мядаль, акварыум, шырокі, здароўе, калоссе, клас, опера.

Вызначце, у якіх словазлучэннях ужыты сінонімы, антонімы, амонімы.Адказ запішыце ў правым слупку табліцы.

Лянівы хлопец – працавітая дзяўчынка
Устаць рана – глыбокая рана
Барвовае сонца – алы шоўк
Смачная малінаўка – спевы малінаўкі
Праўдзівая гісторыя – фантастычная аповесць
Вопытны ўрач – дзіцячы доктар

Устанавіце адпаведнасць паміж фразеалагізмамі і іх значэннем. Адказ запішыце ў форме літарна-лічбавага спалучэння (напрыклад, А1).

А.	Язык развязаць.	1.	Выказванне незадаволенасці, шкадавання за недарэчныя словы.
Б.	Язык не паварочваецца.	2.	Змоўчваць, не гаварыць пра штосьці.
В.	Трымаць язык за зубамі.	3.	Спяшаючыся, выбіваючыся з сілы (бегаць, працаваць).
Г.	Ціпун на язык.	4.	Адсутнасць ахвоты, жадання, рашучасці сказаць ці спытаць пра што-небудзь.
Д.	Чорт пацягнуў за язык.	5.	Пра таго, хто згубіў здольнасць гаварыць (ад страху, нечаканасці, здзіўлення).
Е.	Язык высалапіўшы.	6.	Прымусіць, падахвоціць, схіліць кагосьці размаўляць, гаварыць.
Ж.	Язык адняўся.	7.	Нядобрае пажаданне (балтуну, які сказаў тое, што не трэба).

Адказ: А__, Б__, В__, Г__, Д__, Е__, Ж__.

Настаўнік даў вучням заданне: падабраць аднакаранёвыя словы да слова нос. Адзін вучань падабраў вось такія словы:паднос, пераносіца, насарог, насып, узносіць, заносы, насмешка, насаты, пераносіць, носік, насавы.Выпішыце словы, якія вучань падабраў правільна.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Да прапанаваных назоўнікаў запішыце адпаведнікі адзіночнага ліку.

Шкарпэткі – ___________________________;

туфлі – _______________________________;

басаножкі – ___________________________;

кеды – _______________________________;

красоўкі – ____________________________.

Некаторыя паняцці ў рускай мове падаюцца праз словазучэнні, якія ў беларускай мове абазначаюцца адным словам. Зрабіце аднаслоўны пераклад.

Берёзовый сок – _____________________, печная труба – ____________________, восклицательный знак – ________________, летучая мышь – __________________, носовой платок – ______________________, тёплые края – _____________________.

8. Складзіце і запішыце сказы, у якіх словавучніз’яўлялася б:

а) дзейнікам _____________________________________________________________

__________________________________________________________________________

б) дапаўненнем __________________________________________________________

__________________________________________________________________________

в) звароткам _____________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Запішыце нумары сказаў у такой паслядоўнасці, каб атрымаўся тэкст.

Кармушкі для птушак

Спачатку яны баяліся частавацца, але хутка асмялелі. 2. Летам яны не забудуць дарогу ў сад. 3. У першы дзень прыляцелі снедаць толькі пяць сінічак. 4. Будуць прылятаць і знішчаць вусеняў. 5. На другі дзень прыляцела ўжо цэлая чародка птушак. 6. Мы зрабілі кармушкі для іх. 7. Былі тут сінічкі, вераб’і, аўсянкі. 8. Зімой птушкам няма чым карміцца(Я. Лаўрэль).

________________________________________________________________

Па прыведзеных радках пазнайце і запішыце герояў твора. Назавіце твор і яго аўтара.

***

– Яшчэ мы пабачым! – __________________ ускіпеў,

І, злосны, каня ён прышпорыў,

Панёсся, як прывід, і знік сярод дрэў

Старога прадвечнага бору.

***

Памалу змярканнем апала імгла.

Шлях Млечны заззяў над хацінай.

І толькі пад самую поўнач змагла

Заснуць у трывозе ____________________ .

***

Як вырвацца птушцы на волю ізноў?

Каб знаў __________________ яе гора,

Напэўна б сюды з дапамогай прыйшоў,

Разбіў бы стальныя запоры.

Аўтар _________________________________.

Назва твора _________________________________ .

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

5 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	3	6	7	5	5	6	3	4	5	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна размеркаванае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 7 (1 б. – за кожны правільна суаднесены фразеалагізм).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожнае правільна выпісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна перакладзенае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожны правільна ўтвораны сказ).

Максімальная колькасць балаў – 4 (0,5 б. – за кожны правільна размешчаны сказ).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

10.11.2021 20:20 - 18.01.2022 13:19

свернуть

Алімпіядныя заданні, 6 клас

развернуть

Алімпіядныя заданні, 6 клас

Аўтар - складальнік: Ізбавіцель І.У.

Упішы словы ў табліцу адпаведна іх марфемнай будове.

Жніво, каляндарык, шчасце, незнаёмы, невыразны.

Прыстаўка	Корань	Суфікс	Канчатак

Запішы складанаскарочаныя словы поўнасцю.

ВРЗ - ___________________________________________;

БелТА - _________________________________________;

Медагляд - _______________________________________;

БДУ - ___________________________________________;

МТЗ -____________________________________________.

Запішыце адным словам.

Чалавек, які здзейсніў подзвіг - ______________________;

Гара снегу, намеценая ветрам - ______________________;

Прыемны пах кветак – ______________________________;

Бярозавы сок - _____________________________________;

Гатаваная вада - ____________________________________.

Дапішыце назоўнікі ў табліцы.

1-е скланенне	2-е скланенне		3-е скланенне
Месны склон	Родны склон	Месны склон	Т ворны склон
(у) краін…	бярэзнік…	(у) стоз…	сенажац…
(на) прац…	сусед…	(у) цен…	сол…
(у) руц…	аўс…	(на) даждж…	Беларус…
(на) хво…	сорам…	(аб) кавал…	свежасц…
(у) пушч…	цукр…	(пры) друкар…	любоў…

Утварыце прыметнікі пры дапамозе суфікса –ск і запішыце іх.

Асіповічы - __________________;

Хатынь - ____________________;

універсітэт - _________________;

кравец - _____________________;

беларус- _____________________;

казах - ______________________;

сусед - ______________________;

снежань - ___________________;

красавік - ___________________;

Добруш - ____________________.

Запішыце лікі словамі.

6 -___________________;

12 - __________________;

79- __________________;

885 - ____________________________;

¾ - _____________________________.

Запішыце па-беларуску.

Два лучших ученика - ______________________________;

В пятнадцати километрах от города - ____________________________;

Жениться на Ольге_____________________________________;

Заболеть гриппом - ___________________________________________;

Старше брата на восемь лет - ___________________________________.

Напішыце значэнне фразеалагізмаў адным словам.

Абое рабое - _______________________;

У свіныя галасы - __________________;

Мафусаілаў век - __________________;

Як баран на новыя вароты - ______________________;

Ні кала ні два двара - ____________________________.

Суаднясіце аўтараў і творы.

1.Сяргей Тарасаў А.“Лебядзіны скіт”

2.Уладзімір Караткевіч Б.“Жураўлі на Палессе ляцяць”

3.Алена Васілевіч В.“Насцечка”

4.Кузьма Чорны Г.“Еўфрасіння Полацкая”

5.Алесь Ставер Д. “Сябры”

___________________________________________

Падкрэслі ў кожным радзе лішняе слова.

А. Дактыль, анапест, харэй, амфібрахій.

Б. Метафара, эпітэт, увасабленне, страфа.

В. Экспазіцыя, сюжэт, кульмінацыя, завязка.

Алімпіядныя заданні, 6 клас

Аўтар - складальнік: Ізбавіцель І.У.

Упішы словы ў табліцу адпаведна іх марфемнай будове.

Жніво, каляндарык, шчасце, незнаёмы, невыразны.

Прыстаўка	Корань	Суфікс	Канчатак
	жн	ів	о
	*каляндар*	ык	*нулявы*
	*шчасц*		е
не	*знай*	ём	ы
не	*выраз*	н	ы

Запішы складанаскарочаныя словы поўнасцю.

ВРЗ – вострае рэспіраторнае захворванне;

БелТА – Беларускае тэлеграфнае агенства;

Медагляд – медыцынскі агляд;

БДУ –Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт ;

МТЗ –Мінскі трактарны завод.

Запішыце адным словам.

Чалавек, які здзейсніў подзвіг - герой;

Гара снегу, намеценая ветрам - сумёт;

Прыемны пах кветак – водар;

Бярозавы сок - бярозавік;

Гатаваная вада - кіпень.

Дапішыце назоўнікі ў табліцы.

1-е скланенне	2-е скланенне		3-е скланенне
Месны склон	Родны склон	Месны склон	Т ворны склон
(у) краіне	бярэзніку	(у) стозе	сенажаццю
(на) працы	суседа	(у) цені	соллю
(у) руцэ	аўса	(на) дажджы	Беларуссю
(на) хвоі	сораму	(аб) кавалю	свежасцю
(у) пушчы	цукру	(пры) друкару	любоўю

Утварыце прыметнікі пры дапамозе суфікса –ск і запішыце іх.

Асіповічы - асіповіцкі;

Хатынь - хатынскі;

універсітэт - універсітэцкі;

кравец - кравецкі;

беларус- беларускі;

казах - казахскі;

сусед - суседскі;

снежань - снежаньскі;

красавік - красавіцкі;

Добруш - добрушскі.

Запішыце лікі словамі.

6 -шэсць;

12 - дванаццаць;

79- семдзесят дзевяць;

885 – восемсот восемдзесят пяць;

¾ - тры чацвёртыя.

Запішыце па-беларуску.

Два лучших ученика – два лепшыя вучні;

В пятнадцати километрах от города- за пятнаццаць кіламетраў ад горада;

Жениться на Ольге– ажаніцца з Вольгай;

Заболеть гриппом -захварэць на грып;

Старше брата на восемь лет - старэйшы за брата на восем год.

Напішыце значэнне фразеалагізмаў адным словам.

Абое рабое - аднолькавыя;

У свіныя галасы - позна;

Мафусаілаў век – доўгі;

Як баран на новыя вароты - здзіўлена;

Ні кала ні два двара - нічога.

Суаднясіце аўтараў і творы.

1.Сяргей Тарасаў А.“Лебядзіны скіт”

2.Уладзімір Караткевіч Б.“Жураўлі на Палессе ляцяць”

3.Алена Васілевіч В.“Насцечка”

4.Кузьма Чорны Г.“Еўфрасіння Полацкая”

5.Алесь Ставер Д. “Сябры”

1 Г, 2 А, 3Д, 4В, 5Б.

Падкрэслі ў кожным радзе лішняе слова.

А. Дактыль, анапест, харэй, амфібрахій.

Б. Метафара, эпітэт, увасабленне, страфа.

В. Экспазіцыя, сюжэт, кульмінацыя, завязка.

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

6 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

З пералічаных беларускіх гарадоў выпішыце назвы, у якіх зычных гукаў у два разы больш, чым галосных.

Браслаў, Віцебск, Жлобін, Крычаў, Мазыр, Нясвіж, Петрыкаў, Полацк, Салігорск, Чачэрск, Чэрвень.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Разгадайце моўныя прапорцыі.

1. Жыццё : шыццё = __________ : сала.
2. Плод : плот = паз : _________ .
3. Гром : хром = _____________ : прама.
4. Шаль : __________ = хол : гол.
Медзь : __________ = лёд : лёт.
Код : кот = __________ : мох.

З прапанаваных слоў выберыце і падкрэсліце слова, якое з’яўляецца антонімам да пэўнага словазлучэння.

Лёгкі партфель	Складаны Цяжкі Моцны
Лёгкі ветрык	Моцны Цяжкі Сур’ёзны
Лёгкая музыка	Цяжкая Моцная Сур’ёзная
Лёгкі характар	Сур’ёзны Моцны Складаны

Адзначце беларускія прыказкі, значэнне якіх адпавядае рускамоўнаму выслоўю «На вкус и цвет товарищей нет».

Дзеду міла, а ўнуку гніла.
Як няма мяса, то і грыб закраса.
Каму – як балота, а каму – як залота.
Не памогуць і чары, як каму хто да пары.
Хто любіць гарбуз, а хто агуркі.

Запішыце па-беларуску.

Чей-то – ______________________________________________.
Моего друга – _________________________________________.
Что-либо – ____________________________________________.
Поговорить с ним – _____________________________________.
Кто-то – ______________________________________________.
Пошутить над ним – ____________________________________.

Адзначце правільныя выказванні.

Не з дзеясловамі ніколі не пішацца разам.
Слова «непакоіць» без не не ўжываецца.
Слова «неразумны» – гэта дзеяслоў.
У сказе ёсць памылка ў напісанні не: Не бярыся за тое, што не можаш зрабіць.
Слова «недабачыць» напісана правільна.
У сказе не з дзеясловам трэба пісаць разам: Ці ж можна так ненавідзець чалавека?
Ні з дзеясловамі пішацца асобна.
У прыказцы няма памылак ў напісанні не з дзеясловамі: Гультаю заўсёды няможацца ды не здаровіцца.
Не пішацца разам у дзеясловах з прыстаўкай неда-, якія маюць значэнне непаўнаты.
У прыказцы ёсць памылка ў напісанні не з дзеясловам: Запас бяды нячыніць.

Адзначце тры словы, якія паводле свайго марфемнага саставу адрозніваюцца ад астатніх:

агурок;
парашок;
маток;
часнок;
чаўнок.

У «наборы» літар схаваліся словы. Знайдзіце і выпішыце іх (чытаем толькі злева направа).

Складзіце і запішыце сказ, ужыўшы ў ім 2 словы з выпісаных вамі (на выбар).

вадароганакноталакаерак

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Суаднясіце стыль і сферу яго прымянення. Адказ запішыце ў форме літарна-лічбавага спалучэння (напрыклад, А1)

	Стыль		Сфера прымянення
А	Гутарковы	1	Выкарыстоўваецца ў мастацкіх творах.
Б	Навуковы	2	Выкарыстоўваецца ў дзелавых паперах, інструкцыях, заканадаўчых дакументах.
В	Афіцыйна-дзелавы	3	Выкарыстоўваецца ў гутарках, часцей за ўсё са знаёмымі людзьмі.
Г	Публіцыстычны	4	Выкарыстоўваецца ў навуковых працах і выступленнях на навуковыя тэмы.
Д	Мастацкі	5	Выкарыстоўваецца ў газетах, часопісах, у выступленнях на мітынгах і сходах.

Адказ: А___, Б___, В___, Г___, Д___.

Адзначце, на што паказвае эпітэт «калінавы» ў выразе «калінавы мост», на якім герой-пераможца беларускіх казак змагаецца са шматгаловым Змеем, ці Цмокам:

на матэрыял, з якога змайстраваны; 4) дрэвы, якія растуць побач;
імя героя-пераможцы; 5) чароўную сілу.
чырвоны колер;

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

6 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	6	4	3	6	6	3	7	5	4	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожную правільна выпісаную назву; за кожнае няправільна выпісанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 4 (1 б. – за кожны правільна падкрэслены антонім).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожную правільна адзначаную прыказку, за кожную няправільна адзначаную прыказку знімаецца 0, 25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільны пераклад).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна адзначанае выказванне, за кожнае няправільна адзначанае выказванне знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожнае правільна адзначанае слова, за кожнае няправільна адзначанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 7 (0,5 б. – за кожнае выпісанае слова, 1 б. – за сказ).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 4.

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

6 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

З пералічаных беларускіх гарадоў выпішыце назвы, у якіх зычных гукаў у два разы больш, чым галосных.

Браслаў, Віцебск, Жлобін, Крычаў, Мазыр, Нясвіж, Петрыкаў, Полацк, Салігорск, Чачэрск, Чэрвень.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Разгадайце моўныя прапорцыі.

1. Жыццё : шыццё = __________ : сала.
2. Плод : плот = паз : _________ .
3. Гром : хром = _____________ : прама.
4. Шаль : __________ = хол : гол.
Медзь : __________ = лёд : лёт.
Код : кот = __________ : мох.

З прапанаваных слоў выберыце і падкрэсліце слова, якое з’яўляецца антонімам да пэўнага словазлучэння.

Лёгкі партфель	Складаны Цяжкі Моцны
Лёгкі ветрык	Моцны Цяжкі Сур’ёзны
Лёгкая музыка	Цяжкая Моцная Сур’ёзная
Лёгкі характар	Сур’ёзны Моцны Складаны

Адзначце беларускія прыказкі, значэнне якіх адпавядае рускамоўнаму выслоўю «На вкус и цвет товарищей нет».

Дзеду міла, а ўнуку гніла.
Як няма мяса, то і грыб закраса.
Каму – як балота, а каму – як залота.
Не памогуць і чары, як каму хто да пары.
Хто любіць гарбуз, а хто агуркі.

Запішыце па-беларуску.

Чей-то – ______________________________________________.
Моего друга – _________________________________________.
Что-либо – ____________________________________________.
Поговорить с ним – _____________________________________.
Кто-то – ______________________________________________.
Пошутить над ним – ____________________________________.

Адзначце правільныя выказванні.

Не з дзеясловамі ніколі не пішацца разам.
Слова «непакоіць» без не не ўжываецца.
Слова «неразумны» – гэта дзеяслоў.
У сказе ёсць памылка ў напісанні не: Не бярыся за тое, што не можаш зрабіць.
Слова «недабачыць» напісана правільна.
У сказе не з дзеясловам трэба пісаць разам: Ці ж можна так ненавідзець чалавека?
Ні з дзеясловамі пішацца асобна.
У прыказцы няма памылак ў напісанні не з дзеясловамі: Гультаю заўсёды няможацца ды не здаровіцца.
Не пішацца разам у дзеясловах з прыстаўкай неда-, якія маюць значэнне непаўнаты.
У прыказцы ёсць памылка ў напісанні не з дзеясловам: Запас бяды нячыніць.

Адзначце тры словы, якія паводле свайго марфемнага саставу адрозніваюцца ад астатніх:

агурок;
парашок;
маток;
часнок;
чаўнок.

У «наборы» літар схаваліся словы. Знайдзіце і выпішыце іх (чытаем толькі злева направа).

Складзіце і запішыце сказ, ужыўшы ў ім 2 словы з выпісаных вамі (на выбар).

вадароганакноталакаерак

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

6 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	6	4	3	6	6	3	7	5	4	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожную правільна выпісаную назву; за кожнае няправільна выпісанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 4 (1 б. – за кожны правільна падкрэслены антонім).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожную правільна адзначаную прыказку, за кожную няправільна адзначаную прыказку знімаецца 0, 25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільны пераклад).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна адзначанае выказванне, за кожнае няправільна адзначанае выказванне знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожнае правільна адзначанае слова, за кожнае няправільна адзначанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 7 (0,5 б. – за кожнае выпісанае слова, 1 б. – за сказ).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільны адказ).

Максімальная колькасць балаў – 4.

10.11.2021 20:21 - 18.01.2022 13:19

свернуть

Алімпіядныя заданні, 7 клас

развернуть

Алімпіядныя заданні, 7 клас

Аўтар: інтэрнэт-крыніцы

Заданне 1. З прапанаваных у сказе слоў вызначце тыя, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае. Выпісаць іх, запісаць транскрыпцыю.

Ліпень дорыць дзіўнае, гаючае цяпло і кранальныя жаўранкавы песні, у гэтым месяцы навокал разлятаюцца цэлыя букеты пахаў, рассыпаюцца самыя розныя колеры. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне 2. Знайдзіце ў кожным радзе слова(ы) з арфаграфічнымі памылкамі. Запішыце іх правільна.

А) Балярына, дзясяты, легенда, упецярых.____________________________

Б) канцэлярыя, рэклама, аранжэрэя, ветэран, брэзент._________________

В) фантанчык, меньшы, смаргоньскі, лью, ледзве.____________________

Г) Ульяна, Емельян, Жанна, Алла.___________________________________

Заданне 3.Устанавіце адпаведнасць паміж і іх сінонімамі. Улічвайце, што некаторыя данныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.

А. Сем патоў выліць	1. Хоць жывот расперажы
Б. Нібы жару ўхапіўшы	2. Не па кані воз
В. Яблыку недзе ўпасці	3. Не разгінаць спіны
Г. Не пад сілу	4. Пад бокам
Д. Колькі душа жадае	5. Куды Макар цялят не ганяў
Е. За блізкі свет	6. Як селядцоў у бачцы
	7. Як мокрае гарыць
	8. З усіх ног

А- , Б- , В- , Г- , Д- , Е-

Заданне 4. Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову.

Благодарить друга –

Насмехаться над соседом –

Сходить за хлебом –

Старше брата –

Болеть гриппом –

Жениться на возлюбленной –

Заданне 5. Утварыце ад дзеясловаў дзеепрыметнікі залежнага і незалежнага стану, а таксама адпаведныя дзеепрыслоўі. Абазначце суфіксы.

Прынесці, абклеіць, прыдбаць, вызваляць, зжаць, змалоць, зазелянець, пазычыць.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне 6. Перабудуйце сказ так, каб спачатку першы дзеяслоў выказнік быў заменены дзеепрыслоўем, а потым складзіце сказ, у якім дзеяслоў-выказнік будзе дзеепрыметнікам.

Сказ	Тлумачэнне
Маці сядзела на канапе, чытала кнігу	1.
Маці сядзела на канапе, чытала кнігу	2.

Заданне 7.Адзначце сказы, у якіх знакі прыпынку расстаўлены няправільна.

Восенню і вясной, зімой і летам – заўсёды знойдзецца па душы работа і адпачынак.
Беларускія лясы, багатыя на ягады.
Прайшло некалькі хвілін, і ў начным паветры пачуўся гучны трэск.
Дрэва захісталася, зашумела галлём, і падмінаючы лазняк, рухнула ў ваду.
Ад крутых віроў глыбокіх на пясчаны перакат, прамяністая ад спёкі, выгінаецца рака.

Заданне 8.Пастаўце дзеясловы ў 2-й асобе адзіночнага і множнага ліку.

Праць - _______________________________________________________

Дзяўбці - ______________________________________________________

Церці - ________________________________________________________

Ламаць - ______________________________________________________

Заданне 9.Прадоўжыце сказы.

Сказы	Тэрмін
Групы складоў, сярод якіх абавязкова ёсць адзін націскны, а пры ім – адзін або два ненаціскныя называюцца…
Двухскладовая стапа з націскам на першым складзе называецца…
Роўныя часткі верша з аднолькавай колькасцю радкоў, аб’яднаных аднатыпнай рыфмоўкаё называюцца…
Сугучнасць канчаткаў у вершы – гэта…
Слова, радок або некалькі радкоў, якія паўтараюцца пасля кожнай страфы або абзаца – гэта…

Заданне 10. Запоўніце табліцу

	Аўтар	Твор	Жанр	Урывак з твора	Выяўленчы сродак мастацкай выразнасці (выдзеленае слова)
1				І схіляе трава Над ім пасмы-брыжы. А ён, жэўжык-пястун, Гучным смехам дрыжыць.
2				Шапталі яго сенажаць і дуброва – пачутае сэрцам, а некаму нова, адзінае, дзіўнае, светлае слова…
3				Ён, як і кожны з малых, меў не адну, а некалькі мянушак – то Сівы, то Гусак, то Манька. Сівым яго празвалі за валасы, асабліва светлыя ўлетку, калі яны выгаралі на сонцы.

7 клас

Запішыце словы ў фанетычнай транскрыпцыі.

Узор: адшумець — [атшум’эц’].

Людскі, ад'езд, возчык, счарсцвелы, салаўі, ласьён.

Ад прапанаваных словазлучэнняў утварыце складаныя прыметнікі. Запішыце.

Чорныя валасы, тоўстыя крылы, доўгі хвост, устойлівы да цяпла, дзвесце гадоў, добрая якасць, добрае сэрца, босыя ногі.

Знайдзіце сярод прапанаваных словазлучэнняў тыя, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў, запішыце іх правільна.

Узор: пасадзіць дрэўка — пасадзіць дрэўца.

Адукаваны чалавек, жыллёвы дом, запасны выхад, яблычны сад, гутарлівы стыль, прыгодніцкая аповесць, гарысты ручай, генеральная ўборка, дажджлівы чарвяк, слоўнікавы артыкул.

Дапішыце прапушчаныя галосныя ў канчатках назоўнікаў і прыметнікаў.

Насыпаць аўс.., ружов.. фламінга, ехаць без педал.., знаходзіцца пры скульптар.., вясёл.. канферансье, каляров.. манпансье, крэсла з дуб.., выняць з кішэн.., вішнёв.. шаль.

Ад наступных слоў утварыце форму множнага ліку і зборныя назоўнікі.

Колас, бервяно, пяро, ліст, бяроза, птушка, сук, студэнт, купіна, дзіця.

Выпішыце словазлучэнні, у якіх адносныя і прыналежныя прыметнікі ўжываюцца ў значэнні якасных.

Сярэбраны ланцужок, лісіная хітрасць, кляновы ліст, залаты характар, жалезная логіка, даільны апарат, школьны сад, бусліны клёкат, воўчы апетыт, сонечны настрой, летняя спёка, крыштальнае сумленне, бронзавы загар, курыная нага, курыныя мазгі.

Запішыце лічбы словамі.

Праехаць каля 600 кіламетраў, у кнізе звыш 250 старонак; нарадзіўся ў 2007 годзе; самалёт з 243 пасажырамі, сустрэцца на 235 кіламетры; прачытаць 2/3 кнігі; 35-тысячны наведвальнік.

Пастаўце назоўнікі ў форме меснага склону адзіночнага ліку.

Лес, стараста, агарод, Рыгор, луг, Янка Купала, суддзя, верх, старшыня, конь, парк, Пецярбург, Алег, сын, герой, двор, стог, паверх, тварог.

9.Выберыце з прапанаваных слоў тыя, якія з’яўляюцца назвамі музычных інструментаў. Зрабіце іх фанетычны запіс.

Свісцёлка, кларнет, зруб, гармонік, гуслі, гміна, лыжкі, талеркі, невад

Што азначаюць дадзеныя фразеалагізмы?

А. Сыр-бор разгарэўся: 1) разгарэліся мокрыя дровы; 2) падняўся шум, перапалох; 3) пачаўся ўрачысты сход . Б. Завязаць сабе свет: 1) уступіць у шлюб; 2) запамінаць, улічваць на будучыню; 3) рабіць сваё жыццё несвабодным і бязрадасным. В. Конь не валяўся: 1) парадак, чысціня; 2) нічога не зроблена, не падрыхтавана; 3)наравісты незацугляны конь. Г. Табаку важыць: 1) драмаць; 2)старанна працаваць; сноўдацца без справы, лодарнічаць. Д. Даваць лататы: 1) моцна сварыцца на каго-небудзь, біць; 2)ленавацца, бяздзейнічаць; 3) кідацца наўцёкі, уцякаць. Е. Клюнуць на вудачку: 1) паддацца на падман; 2) драмаць; 3) знайсці выхад з цяжкага становішча. Ё. Як назаўтра трэба: 1) вельмі хутка, тэрмінова; 2) даўно; 3)вельмі марудна, зусім не спяшаючыся. Ж. Мух ганяць: 1) ісці хістаючыся; 2) караць каго-небудзь, небалюча б’ючы, звычайна для выгляду; 3)сноўдацца без справы, лодарнічаць. 3. У свіныя галасы: 1) з вялікім спазненнем; 2)загадзя; 3) гучна спяваць. І. Сабаку з'еў: 1) украў, ашукаў некага; 2) страціў сілу, заняпаў; 3) набыў вялікі вопыт, навык у нечым

11.Біблію называюць “кнігай кнігаў”, бо ў ёй заключаны досвед чалавецтва, глыбокі маральны і выхаваўчы змест. Біблейскія вобразы і матывы паслужылі асновай для шматлікіх твораў сусветнай літаратуры і мастацтва. Сярод найбольш пашыраных біблейскіх сюжэтаў:

“Стварэнне свету”, “Песня песняў”, “Прытча пра …………….сына”, “Зыход” і інш.

12.Пададзены прозвішчы беларускіх пісьменнікаў. Замест пропускаў запішыце іх імёны.…Багдановіч, … Барадулін, …Баршчэўскі, … Броўка, … Караткевіч, … Лынькоў.

З якіх вывучаных вамі твораў узяты наступныя радкі (назавіце аўтара і твор).

А) Песня рвецца і ліецца

На раздольны вольны свет,

Але хто яе пачуе ?

Можа, толькі сам паэт .

Б) Пад казачным дубам над Нёманам сінім

Хлапец прызнаваўся ў каханні дзяўчыне.

В) Урокі геаграфіі былі святам. Але той, хто дае найвялікшую радасць, можа прынесці і самае вялікае гора. Я любіў Антона Антонавіча, для мяне ён быў незвычайным чалавекам. Я ставіў яго вышэй за ўсіх астатніх настаўнікаў, а да ўрокаў геаграфіі рыхтаваўся, як да ўрачыстасці.

Назавіце аўтара і твор, у якім гаворыцца пра каханне беларуса Івана Цярэшкі і дзяўчыны з Італіі Джуліі.

15.Запоўніце табліцу.

Герой твора	Назва твора	Жанр	Аўтар
1. Гусляр
2. Лаўрук
3.Тэкля, Ульянка

Даведкі

7 клас

Людскі — [л’уцк’і], ад’езд — [адй’э′ст], возчык — [вошчык], счарсцвелы — [шчарс'ц'в'элы], салаўі — [салаўй’і], ласьён — [лас’й’он].
Чорнавалосы, таўстакрылы, даўгахвосты, цеплаўстойлівы, двухсотгадовы, дабраякасны, добрасардэчны, басаногі.
Жыллёвы дом — жылы дом, яблычны сад — яблыневы сад, гутарлівы стыль–гутарковы стыль, гарысты ручай — горны ручай, дажджлівы чарвяк — дажджавы чарвяк.
Насыпаць аўса, ружовы фламінга, ехаць без педалі, знаходзіцца пры скульптару, вясёлы канферансье, каляровае манпансье, крэсла з дубу, выняць з кішэні, вішнёвы шаль.
Колас — каласы, калоссе; бервяно — бярвёны, бярвенне; пяро — пёры, пер’е; ліст — лісты, лісце (лістота); бяроза — бярозы, бярэзнік; птушка — птушкі, птаства; сук — сукі, сучча; студэнт — студэнты, студэнцтва; купіна — купіны, куп’ё; дзіця — дзеці, дзятва.
Лісіная хітрасць, залаты характар, жалезная логіка, воўчы апетыт, сонечны настрой, крыштальнае сумленне, бронзавы загар, курыныя мазгі.
Праехаць каля шасцісот кіламетраў; у кнізе звыш двухсот пяцідзесяці старонак; нарадзіўся ў дзве тысячы сёмым годзе; самалёт з двумастамі сарака трыма пасажырамі; сустрэцца на дзвесце трыццаць пятым кіламетры; прачытаць дзве трэція кнігі; трыццаціпяцітысячны наведвальнік.

У лесе, аб старасце (аб старасту), у агародзе, аб Рыгору, на лузе, аб Янку Купале, аб суддзі, на версе, аб старшыні, на кані, у парку, у Пецярбургу, аб Алегу, аб сыне, аб герою, на двары (на дварэ), на стозе, на паверсе, аб тварагу.

[с’в’іс’ц’олка], [ кларнэт], [ гармон’ік], [ гус’л’і], [ лышк’і], [ тал’эрк’і]
А 2, Б 3, В 2, Г 1, Д 3, Е 1, Ё 3, Ж 2, 3 1, I 3.
Блуднага
Максім Багдановіч, Рыгор Барадулін, Ян Баршчэўскі, Пятрусь Броўка, Уладзімір Караткевіч, Міхась Лынькоў
А) Максім Багдановіч “Маёвая песня “

Б) Данута Бічэль “Роднае слова”

В) Іван Навуменка “Жуль Верн”

Быкаў “Альпійская балада “

15.

Герой твора	Назва твора	Жанр	Аўтар
Гусляр	“Курган”	паэма	Я. Купала
Лаўрук	“На Каляды к сыну”	апавяданне	З. Бядуля
Тэкля, Ульянка	“Незагойная рана”	апавяданне	В. Быкаў

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

7 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Якія гукі сустракаюцца ў пары слоў мёд-медзь? Запішыце гэтыя гукі.

________________________________________________________

Пастаўце ў словах націскі.

Грамадзянін, дакумент, жалюзі, спіна, статут, цяжар.

Запішыце, як называюць чалавека (мужчыну), які іграе на кожным з пералічаных музычных інструментаў.

Арфа – _________________________. Дудка – _________________________.

Балалайка – ______________________. Кантрабас – ______________________.

Валынка – _______________________. Раяль – _________________________.

Да фразеалагізмаў рускай мовы падбярыце і запішыце адпаведныя беларускія фразеалагізмы.

Два сапога пара – ___________________________________________________.

Из уст в уста – _______________________________________________________.

Баклуши бить – ______________________________________________________.

Беречь как зеницу ока – ______________________________________________.

Изо всех сил – ________________________________________________________.

Олух царя небесного – _______________________________________________.

Утварыце словазлучэнні, падабраўшы прыметнікі да назоўнікаў.

__________________________________ журы, _____________________________ гусь, ________________________________ шымпанзэ, ___________________________ філе, ________________________________ тарнада, ___________________________ салямі.

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

7 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	5	6	6	6	6	4	4	5	5	3	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільна запісаны гук).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна пастаўлены націск).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна падабраны фразеалагізм).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна падабраны прыметнік).

Максімальная колькасць балаў – 4 (2 б. – за кожны правільна адзначаны сказ, за няправільна адзначаны сказ знімаецца 0,25 б).

Максімальная колькасць балаў – 4 (2 б. – за кожную правільна адзначаную пару аднакаранёвых слоў, за няправільна адзначаную пару знімаецца 0,25 б).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожнае правільна запісанае словазлучэнне).

Максімальная колькасць балаў – 5 (0,5 б. – за кожны правільна пастаўлены знак прыпынку, 1 б. – за кожны правільны адказ).
Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожнае правiльна адноўленае слова).

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

7 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Якія гукі сустракаюцца ў пары слоў мёд-медзь? Запішыце гэтыя гукі.

________________________________________________________

Пастаўце ў словах націскі.

Грамадзянін, дакумент, жалюзі, спіна, статут, цяжар.

Запішыце, як называюць чалавека (мужчыну), які іграе на кожным з пералічаных музычных інструментаў.

Арфа – _________________________. Дудка – _________________________.

Балалайка – ______________________. Кантрабас – ______________________.

Валынка – _______________________. Раяль – _________________________.

Да фразеалагізмаў рускай мовы падбярыце і запішыце адпаведныя беларускія фразеалагізмы.

Два сапога пара – ___________________________________________________.

Из уст в уста – _______________________________________________________.

Баклуши бить – ______________________________________________________.

Беречь как зеницу ока – ______________________________________________.

Изо всех сил – ________________________________________________________.

Олух царя небесного – _______________________________________________.

Утварыце словазлучэнні, падабраўшы прыметнікі да назоўнікаў.

__________________________________ журы, _____________________________ гусь, ________________________________ шымпанзэ, ___________________________ філе, ________________________________ тарнада, ___________________________ салямі.

Адзначце сказы, у якіх напісанне лічэбнікаў адпавядае літаратурнай норме.

З кірмашу хлопцы вярталіся на чацвярых санях.
Паўтары тыдня засталося да цэнтралізаванага тэсціравання.
За дзвюма зайцамі пагонішся – ніводнага не зловіш.
Аўтобус спыніўся на дваццацьпятым кіламетры ад горада.
Абодва сыны Марылі сталі студэнтамі.

Адзначце аднакаранёвыя словы.

Вада – падводзіць.
Ношка – падносіць.
Згарэць – прыгорак.
Мокнуць – замочаны.
Падручнік – наручнікі.

Падкрэсліце няправільна сканструяваныя словазлучэнні, запішыце іх правільна.

Камяністая дарога, цікаўны твор, драпежныя птушкі, несуцяшальныя словы, яблычны сад, прыгодніцкі раман, пясочны бераг, ягадная паляна, дзейны сродак, балотная мясцовасць.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Пастаўце знакі прыпынку ў сказе і запішыце, колькі чалавек магло сядзець за сталом.

За сталом сядзелі гаспадыня дома яе сястра сяброўка маёй маці двое незнаёмых мне хлопцаў мой брат і я.

_____________________________________

Запоўнiце пропускi ў наступных выказваннях.

____________________ – адзін з жанраў ліра-эпічнай паэзіі; вялікі вершаваны твор, у якім значныя праблемы рэчаіснасці раскрываюцца адначасова эпічнымі (наяўнасць сюжэта, характараў) і лірычнымі (вобраз лірычнага героя, лірычныя адступленні) сродкамі.
____________________ – такое супастаўленне двух прадметаў, з’яў або паняццяў, у выніку якога сутнасць аднаго з іх вытлумачваецца праз сутнасць другога.
____________________ – разнавіднасць метафары, якая заключаецца ў наданні чалавечых уласцівасцей рэчам, прадметам, з’явам прыроды.

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

Красавік, 2014

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

7 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	5	6	6	6	6	4	4	5	5	3	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожны правільна запісаны гук).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна пастаўлены націск).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна падабраны фразеалагізм).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожны правільна падабраны прыметнік).

Максімальная колькасць балаў – 4 (2 б. – за кожны правільна адзначаны сказ, за няправільна адзначаны сказ знімаецца 0,25 б).

Максімальная колькасць балаў – 4 (2 б. – за кожную правільна адзначаную пару аднакаранёвых слоў, за няправільна адзначаную пару знімаецца 0,25 б).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за кожнае правільна запісанае словазлучэнне).

Максімальная колькасць балаў – 5 (0,5 б. – за кожны правільна пастаўлены знак прыпынку, 1 б. – за кожны правільны адказ).
Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожнае правiльна адноўленае слова).

10.11.2021 20:21 - 18.01.2022 13:21

свернуть

Алімпіядныя заданні 8 клас

развернуть

Заданні для правядзення агульнараённай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

8 клас

Аўтар: інтэрнэт-крыніцы

1.Вызначце, колькі разоў гукі, якія складаюць слова воз, сустракаюцца ў наступным тэксце.

І ў век нейлонавы, век маторны хачу, каб песню маёй матулі і ўнукі ўнукаў маіх пачулі не толькі са сцэны, а ў хаце – блізкую – над ціхай калыскай, над поўнай міскаю (Р.Барадулін).

Запішыце словы, якія вымаўляюцца наступным чынам:

[ атс’ул’], [б’ароска], [л’уцк’і ], [п’ашчаны], [аччапіц’], [клаццы], [проз’ба], [пытайэс’с’а], [жжынац’], [б’ашшумны].

Выпішыце словы, якія маюць прыстаўкі.

Адукацыя, адужаць, ажыць, ажыны, акенца, акоп, акуць, акула, акурат.

Знайдзіце парушэнні граматычных нормаў у сказах. Выпраўленыя сказы запішыце.
Дарога дадому заўсёды карацей. 2. Найлепш добра справіўся з заданнем Міколка. 3. Дуб цвярдзей за бярозу.
Адзначце беларускія прыказкі, у якіх ёсць кампанент, несумяшчальны з лексічнай сістэмай беларускай літаратурнай мовы.

1) Чужую бяду пальцам развяду, а сваёй ума не дабяру.

2) Людзям языка не завяжаш.

3) Стыд не дым, вочы не выесць

4) Як гукнеш –так і адгукнецца.

5) На чужы раток не накінеш платок

Адзначце сказы, у якіх знакі прыпынку расстаўлены няправільна.

1) Восенню і вясною, зімою і летам - заўсёды знойдзецца па душы работа і адпачынак.

2) Беларускія лясы, багатыя на ягады.

3) Прайшло некалькі хвілін, і ў начным паветры пачуўся гучны трэск.

4) Дрэва захісталася, зашумела галлём, і падмінаючы лазняк, рухнула ў ваду.

5) Ад крутых віроў глыбокіх на пясчаны перакат, прамяністая ад спёкі, выгінаецца рака.

Укажыце, тэкст якога стылю можа пачынацца прапанаваным сказам.

1) афіцыйны

2) разважанне

3) апавяданне

4 ) мастацкі

5) публіцыстычны

Першы зборнік вершаў Янкі Купалы “Жалейка”, надрукаваны ў 1908 г. выдавецкай сцполкай “Загляне сонца і ў наша ваконца”, як вядома, быў з энтузіязмам успрыняты беларускай культурнай грамадскасцю, але падаўся небяспечным царскім уладам і неўзабаве быў канфіскаваны.

8.Літаратуру, як і іншыя віды мастацтва, ствараюць таленавітыя людзі. У беларускай літаратурнай традыцыі таленавіты чалавек, майстар слова, найчасцей увасоблены ў вобразе:

а) дойліда, архітэктара

б) мастака-жывапісца

в )інжынера-механіка

г) музыкі-гусляра, скрыпача, дудара

д) спевака, акцёра, дэкламатара

Што аб’ядноўвае Янку Купалу і Уладзіміра Караткевіча?

а) абодва пісалі пад псеўданімамі;

б) абодва цесна сябравалі з Якубам Коласам;

в) абодва пісалі дараматычныя творы для дзяцей;

г) абодва стварылі вобраз хлопчыка-гусляра ў мастацкіх тэкстах;

д) абодва з’яўляюцца аўтарамі твораў, у якіх гістарычнае мінулае Беларусі адлюстравана ў рамантычным святле.

Біблію называюць “кнігай кнігаў”, бо ў ёй заключаны досвед чалавецтва, глыбокі маральны і выхаваўчы змест. Біблейскія вобразы і матывы паслужылі асновай для шматлікіх твораў сусветнай літаратуры і мастацтва. Беларускі першадрукар Францыск Скарына з’яўляецца

а) аўтарам Бібліі

б) перакладчыкам усёй Бібліі

в) сааўтарам Бібліі

г) перакладчыкам асобных кніг Бібліі

д)мастаком-жывапісцам, які стварыў ілюстрацыі да Бібліі

е) святаром-прапаведнікам Бібліі

Адказы 8 клас

Кожны правільны адказ – 1 б.

За кожную арфаграфічную або пунктуацыйную памылку неабходна зняць 0,1 б.

Заданне 1 [в] – 1; [о] – 5; [с] – 5

Заданне 2 Адсюль, бярозка, людскі, пясчаны, адчапіся, кладцы, просьба, пытаешся, зжынаць, бясшумны.

Заданне 3 Адужаць, ажыць, акоп, акуць

Заданне 4 1) Дарога дадому заўсёды карацейшая.

2) Найлепш справіўся з заданнем Міколка.

3) Дуб цвярдзейшы за бярозу.

Заданне 5 1,3,5

Заданне 6 2,4

Заданне 7 5

Заданне 8 г

Заданне 9 д

Заданне 10 г

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

8 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Выпісаць словы, у якіх глухія зычныя гукі азванчаюцца.

Айсберг, вакзал, грузчык, дзядзька, касьба, малацьба, мароз, незабудка, перапісчык, просьба, пясчынка, склад, указка, футбол.

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

Адзначце нумары радкоў з падоўжанымі зычнымі.

Жанна, Наталля, Сюзанна, Таццяна;
былінны, каменне, мадонна, панна;
асяроддзе, крылле, паднябессе, стагоддзе;
ванна, жыццё, збожжа, палоззе;
аддаць, аддаляцца, лімонны, рассыпаць;
карэнны, ладдзя, раздолле, узвышша.

Запішыце, як завуць жыхароў (у множным ліку)

Якуціі ____________________________________________________,

Драгічына _________________________________________________,

Полацка ___________________________________________________,

Маларыты ________________________________________________,

Старых Дарог _____________________________________________,

Маямі _____________________________________________________________.

Ірынка знайшла 1 баравік, у Максіма ў кошыку аказалася 3 лісічкі, Вася далучыў да агульнай колькасці тузін сыраежак, а Вера – чортаў тузін казлякоў. Колькі ўсяго грыбоў сабралі дзеці? Адзначце правільны варыянт адказу.

Дваццаць пяць;
дваццаць шэсць;
дваццаць восем;
дваццаць дзевяць
трыццаць.

Размяркуйце назоўнікі паводле родавай прыналежнасці.

ААН, БДУ, боль, бра, гусь, жаль, кава, лэдзі, медаль, таксі, фае, цень.

Жаночы род

Мужчынскі род

Ніякі род

У гарадскую бібліятэку паступіла 78498 новых кніг. З якой колькасцю новых кніг могуць пазнаёміцца чытачы бібліятэкі? Выберыце і адзначце правільны адказ.

1) з семьдзесят восем тысяч чатырыста дзевяноста васьмю;

2) з сямюдзесяццю васьмю тысячамі чатырмастамі дзевяноста васьмю;

3) з сямідзесяццю васьмю тысячамі чатырмастамі дзевяноста васьмю;

4) з сямідзесяці васьмі тысяч чатырохсот дзевяноста восьмю;

5) з сямюдзесяццю васьмю тысячамі чатырыстамі дзевяностамі васьмю.

Выявіце і адзначце два словы, марфемны аналіз якіх зроблены правільна.

Вучыцца (трэба) – дзеяслоў, інфінітыў, слова нязменнае, канчатка няма, аснова – вучыцца, корань -вуч- (вучоба, вучань, вучоны), суфіксы -ы- (крышыць, парыць) і -ц- (крышыцца, парыцца), постфікс -ца (памыцца), графічны запіс вуч-ы-ц-ца;
(ён) утрымаецца – дзеяслоў, 3-я асоба, слова зменнае, канчатак -ец- (збіраецца, друкуецца), аснова ўтрымаj…ца, корань -трым- (затрымацца, трымаць), прыстаўка у- (утаміцца, усыхаць), суфікс -аj- (насміхаецца), постфікс -ца (сустракаецца, падбіраецца), графічны запіс у-трым-аj-эц-ца;
дапамога – назоўнік, слова зменнае, канчатак -а (дарога, вада), аснова дапамог-, корань -памог- (памагаць), прыстаўка да- (даліўка, дапаўненне), графічны запіс да-памог-а;
стрэлачнікам – назоўнік, слова зменнае, канчатак -ам (падвозчыкам, паромшчыкам), аснова стрэлачнік-, корань -стрэл- (страла), суфіксы -ач- (стрэлачка), -н і -ік- (ляснік, пячнік), графічны запіс стрэл-ач-н-ік-ам;
прыкметна – прыслоўе, слова зменнае, канчатак -а, аснова прыкметн-, корань -кмет- (прымета, адметны), суфікс -н- (адметны, прыметны), графічны запіс пры-кмет-н-а.

Адзначце сказы, у якіх няма дзейнікаў.

Падарыць кветкі – гэта значыць выказаць чалавеку шчырыя пачуцці павагі і кахання.
На вуліцы мокра, а на ганку суха.
Не рэкамендуецца дарыць кветкі «халоднага» колеру – сінія, фіялетавыя.
Нікому не прынясуць радасці кветкі, у якіх могуць апасці пялёсткі.
Дзеду Талашу не спіцца.

У лацінскай мове – okularium, bulbus, odor, па-беларуску – акуляры, бульба, водар. Падбярыце беларускі адпаведнік з шасці літар да лацінскага слова scrinium. Запішыце гэта слова, складзіце і запішыце з ім 2 сказы (пэўна-асабовы і няпэўна-асабовы).

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Знайдзіце лішняе слова і растлумачце свой выбар.

Дактыль, ямб, метафара, харэй, анапест, амфібрахій.

______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

8 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	3	6	3	8	3	6	6	5	4	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна выпісанае слова, за няправільна выпісанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожны правільна адзначаны нумар, за няправільна адзначаны нумар знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 8 (1 б. – за кожны правільна размеркаваны назоўнік).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 6 (3 б. – за кожнае правільна адзначанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 6 (2 б. – за кожны правільна адзначаны сказ, за няправільна адзначаны сказ знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за слова і па 2 б. – за кожны складзены сказ).

Максімальная колькасць балаў – 4 (1 б. – за правiльна выпісанае слова і 3 б. – за тлумачэнне).

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

8 клас

_______________________________________________________________________

(Прозвішча, імя, імя па бацьку ўдзельніка)

________________________________________________________________________

(Установа адукацыі)

Выпісаць словы, у якіх глухія зычныя гукі азванчаюцца.

Айсберг, вакзал, грузчык, дзядзька, касьба, малацьба, мароз, незабудка, перапісчык, просьба, пясчынка, склад, указка, футбол.

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

Адзначце нумары радкоў з падоўжанымі зычнымі.

Жанна, Наталля, Сюзанна, Таццяна;
былінны, каменне, мадонна, панна;
асяроддзе, крылле, паднябессе, стагоддзе;
ванна, жыццё, збожжа, палоззе;
аддаць, аддаляцца, лімонны, рассыпаць;
карэнны, ладдзя, раздолле, узвышша.

Запішыце, як завуць жыхароў (у множным ліку)

Якуціі ____________________________________________________,

Драгічына _________________________________________________,

Полацка ___________________________________________________,

Маларыты ________________________________________________,

Старых Дарог _____________________________________________,

Маямі _____________________________________________________________.

Ірынка знайшла 1 баравік, у Максіма ў кошыку аказалася 3 лісічкі, Вася далучыў да агульнай колькасці тузін сыраежак, а Вера – чортаў тузін казлякоў. Колькі ўсяго грыбоў сабралі дзеці? Адзначце правільны варыянт адказу.

Дваццаць пяць;
дваццаць шэсць;
дваццаць восем;
дваццаць дзевяць
трыццаць.

Размяркуйце назоўнікі паводле родавай прыналежнасці.

ААН, БДУ, боль, бра, гусь, жаль, кава, лэдзі, медаль, таксі, фае, цень.

Жаночы род

Мужчынскі род

Ніякі род

У гарадскую бібліятэку паступіла 78498 новых кніг. З якой колькасцю новых кніг могуць пазнаёміцца чытачы бібліятэкі? Выберыце і адзначце правільны адказ.

1) з семьдзесят восем тысяч чатырыста дзевяноста васьмю;

2) з сямюдзесяццю васьмю тысячамі чатырмастамі дзевяноста васьмю;

3) з сямідзесяццю васьмю тысячамі чатырмастамі дзевяноста васьмю;

4) з сямідзесяці васьмі тысяч чатырохсот дзевяноста восьмю;

5) з сямюдзесяццю васьмю тысячамі чатырыстамі дзевяностамі васьмю.

Выявіце і адзначце два словы, марфемны аналіз якіх зроблены правільна.

Вучыцца (трэба) – дзеяслоў, інфінітыў, слова нязменнае, канчатка няма, аснова – вучыцца, корань -вуч- (вучоба, вучань, вучоны), суфіксы -ы- (крышыць, парыць) і -ц- (крышыцца, парыцца), постфікс -ца (памыцца), графічны запіс вуч-ы-ц-ца;
(ён) утрымаецца – дзеяслоў, 3-я асоба, слова зменнае, канчатак -ец- (збіраецца, друкуецца), аснова ўтрымаj…ца, корань -трым- (затрымацца, трымаць), прыстаўка у- (утаміцца, усыхаць), суфікс -аj- (насміхаецца), постфікс -ца (сустракаецца, падбіраецца), графічны запіс у-трым-аj-эц-ца;
дапамога – назоўнік, слова зменнае, канчатак -а (дарога, вада), аснова дапамог-, корань -памог- (памагаць), прыстаўка да- (даліўка, дапаўненне), графічны запіс да-памог-а;
стрэлачнікам – назоўнік, слова зменнае, канчатак -ам (падвозчыкам, паромшчыкам), аснова стрэлачнік-, корань -стрэл- (страла), суфіксы -ач- (стрэлачка), -н і -ік- (ляснік, пячнік), графічны запіс стрэл-ач-н-ік-ам;
прыкметна – прыслоўе, слова зменнае, канчатак -а, аснова прыкметн-, корань -кмет- (прымета, адметны), суфікс -н- (адметны, прыметны), графічны запіс пры-кмет-н-а.

Адзначце сказы, у якіх няма дзейнікаў.

Падарыць кветкі – гэта значыць выказаць чалавеку шчырыя пачуцці павагі і кахання.
На вуліцы мокра, а на ганку суха.
Не рэкамендуецца дарыць кветкі «халоднага» колеру – сінія, фіялетавыя.
Нікому не прынясуць радасці кветкі, у якіх могуць апасці пялёсткі.
Дзеду Талашу не спіцца.

У лацінскай мове – okularium, bulbus, odor, па-беларуску – акуляры, бульба, водар. Падбярыце беларускі адпаведнік з шасці літар да лацінскага слова scrinium. Запішыце гэта слова, складзіце і запішыце з ім 2 сказы (пэўна-асабовы і няпэўна-асабовы).

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Знайдзіце лішняе слова і растлумачце свой выбар.

Дактыль, ямб, метафара, харэй, анапест, амфібрахій.

______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Нумар задання

Колькасць балаў

Усяго балаў

Старшыня журы ____________ _____________________________________

Члены журы:

____________ _____________________________________

Красавік, 2014

ДЫСТАНЦЫЙНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

СЯРОД ВУЧНЯЎ УСТАНОЎ АДУКАЦЫІ МІНСКАЙ ВОБЛАСЦІ

8 клас

Крытэрыі ацэньвання

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	3	6	3	8	3	6	6	5	4	50

Заўвага! За кожную арфаграфічную памылку ў заданнях знімаецца па 0,25 б.

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна выпісанае слова, за няправільна выпісанае слова знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 3 (1 б. – за кожны правільна адзначаны нумар, за няправільна адзначаны нумар знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 6 (1 б. – за кожнае правільна запісанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 8 (1 б. – за кожны правільна размеркаваны назоўнік).

Максімальная колькасць балаў – 3.

Максімальная колькасць балаў – 6 (3 б. – за кожнае правільна адзначанае слова).

Максімальная колькасць балаў – 6 (2 б. – за кожны правільна адзначаны сказ, за няправільна адзначаны сказ знімаецца 0,25 б.).

Максімальная колькасць балаў – 5 (1 б. – за слова і па 2 б. – за кожны складзены сказ).

Максімальная колькасць балаў – 4 (1 б. – за правiльна выпісанае слова і 3 б. – за тлумачэнне).

10.11.2021 20:22 - 18.01.2022 13:20

свернуть

Алімпіядныя заданні 9 клас

развернуть

М а т э р ы я л ы

І этапа (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

для вучняў 9 класаў

(2019/2020 навучальны год)

Пры выкананні заданняў комплекснай работы па беларускай мове і літаратуры за кожную дапушчаную памылку здымаецца 0,2 бала.

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

КОМПЛЕКСНАЯ РАБОТА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ

9 клас

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	4	6	5	4	5	5	5	4	6	6	50

Заданне 1. Да звонкіх зычных гукаў запішыце ў квадратныя дужкі адпаведныя глухія, а да глухіх – адпаведныя звонкія.

Максімальная колькасць балаў – 4.

1) [ж] – [ ]; [дз’] – [ ]; [в] – [ ]; [д] – [ ];

2) [к] – [ ]; [п’] – [ ]; [ч] – [ ]; [х’] – [ ].

Заданне 2. Прачытайце тэкст. Знайдзіце словы з арфаграфічнымі памылкамі. Выпішыце іх у табліцу і патлумачце правапіс.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Нядаўна яшчэ тут шумела залатым калоссем збажына, а над ёй, у шырокім блакіце неба, незмоўклымі званочкамі ліліся песні вясновых жаўрукоў.

У канцы лета жыта зжалі і па ўсім полі паставілі залацістыя сцірты духмянай саломы.

У адно вераснёўскае ранне ўвесь ржэўнік раптам застракацеў рамонкам. Яго столькі тут закрасавала, што поле зрабілася белае.

Летам густая збажына ўсё цяпло забірала, недаючы кветкам падняць да сонца свае белыя галоўкі. Цяпер жа рамонкі дружна застракацелі на пачэрнелым ржэўніку.

Слова з арфаграфічнай памылкай	Нарматыўнае напісанне	Правіла

Заданне 3. Дапасуйце да абрэвіятур прыметнікі і ўстаўце іх у сказы. Выпішыце са сказаў у табліцу абрэвіятуры. Расшыфруйце іх.

Максімальная колькасць балаў – 5.

Ці неабходна ставіць на ўлік у ДАІ мапед? 2. Фінал вышэйшай лігі КВЗ плануецца правесці ў Мінску. 3. Сярод студэнтаў розных ВНУ можна сустрэць нямала прыхільнікаў беларускага кіно. 4. Назіранні за НЛА далі магчымасць устанавіць многа цікавых фактаў.

№	Абрэвіятуры	Расшыфроўка
1.
2.
3.
4.
5.

Заданне 4. Выпішыце нумар чацвёртага лішняга з гледзішча наяўнасці або адсутнасці суфікса.

Максімальная колькасць балаў – 4.

А 1) бабёр; 2) кіяскёр; 3) партнёр; 4) сапёр.

Б 1) яблык; 2) электрык; 3) упрытык; 4) ярлык.

В 1) грыбніца; 2) завочніца; 3) карміліца; 4) пшаніца.

Г 1) аўчына; 2) руіна; 3) гільяціна; 4) вакцына.

А = ___, Б = ___, В = ___, Г = ___.

Заданне 5. Перакладзіце рускамоўныя словазлучэнні на беларускую мову такім чынам, каб дзеясловы ў беларускамоўных адпаведніках не паўтараліся. Запішыце.

Максімальная колькасць балаў – 5.

Устроить встречу
устроить свадьбу
устроить скандал
устроить семейную жизнь
устроить комнату

Заданне 6. Запоўніце табліцу.

Максімальная колькасць балаў – 5.

2-я асоба адз. лік	1-я асоба мн. лік	2-я асоба мн. лік
сватаешся
		пасееце
нап’ешся
	падзяўбём
	ляцім

Заданне 7. Прааналізуйце словы і выявіце сярод іх сінанімічныя. Запішыце ў табліцу.

Максімальная колькасць балаў – 5.

Дэфект, узор, карэкцыя, іспалін, аварыя, выстава, волат, аморфны, апафеоз, загана, грацыёзны, здарэнне, услаўленне, выслоўе, велічны, расплывісты, вернісаж, выпраўленне, афарызм, эталон.

Сінонімы		Сінонімы

Заданне 8. Перабудуйце трохчленныя словазлучэнні ў адпаведныя па сэнсе двухчленныя канструкцыі.

Максімальная колькасць балаў – 4.

Краіна паўднёвага ўсходу
дзіця сямі месяцаў
хвароба сэрца і сасудаў
прадукцыя добрай якасці
машына для ўборкі торфу
алмаз двух граней
бэлька пяці метраў
першадрукі са старажытнай Беларусі

Заданне 9. Прачытайце верш Міколы Сурначова і вызначце радкі, у якіх вучань пры перапісванні не даставіў знакаў прыпынку. Устаўце адпаведныя знакі. Запішыце справа, як называюцца выдзеленыя тропы.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Ты мне патрэбна як глебе вада,
Як мараку пах *салёнага мора*.
Клікнуць? – Не змогуць вятры перадаць;
Плакаць наўзрыд? –
Прад бярозамі сорам;
Казку прыдумваць? – Не выйдзе на лад.
Песню складаць? – Не складаецца песня.
Сон *бы рукою* з павекаў зняла, –
Мусіў я ночы прастойваць ля весніц
Думаў
*Цяжкая дарога* баёў
*Казку* юнацкага *сэрца* прыглушыць,
Можа яе каля родных гаёў
Куля праніжа ці бомба прыдушыць.
*Думкі плывуць* *і плывуць валакном*
Зноўку туды у маю родную вёску, –
Бразне галінкай бярозка ў акно,
Як на цябе я гляджу на бярозку.

Заданне 10. Запоўніце табліцу, упісаўшы адпаведных аўтара, твор ці героя

Максімальная колькасць балаў – 6.

Аўтар	Твор	Герой
1. Янка Купала		Машэка
2.	“Паром на бурнай рацэ”
3.		Глечык
4. Віктар Карамазаў		Сцяпан
5.		Адольф Быкоўскі
6.		Мульцік
7.	“Сірочы хлеб”

9 клас

Заданне 1.

1) [ж] – [ш]; [дз’] – [ц’]; [в] – [-]; [д] – [т];

2) [к] – [ѓ] (выбухны); [п’] – [б’]; [ч] – [дж]; [х’] – [г’].

Каментар. За кожны правільна ўказаны гук налічваецца 0,5 бала. Сярод гукаў першага рада ёсць [в], які з’яўляецца санорным, а таму не мае пары.

Заданне 2.

Слова з арфаграфічнай памылкай	Нарматыўнае напісанне	Правіла
незмоўклымі	нязмоўклымі	У першым складзе перад націскам ў словах славянскага паходжання пішацца літара я.
ржэўнік	іржэўнік	Прыстаўная літара і пішацца перад збегам зычных, першы з якіх р, калі папярэдняе слова заканчваецца на зычны гук.
недаючы	не даючы	Часціца не пішацца з дзеепрыслоўямі асобна
пачэрнелым	пачарнелым	Не пад націскам у словах славянскага паходжання замест о, э заўсёды пішацца а. Правіла “акання”.

Каментар. За кожную правільна запоўненую клетку налічваецца 0,5 бала.

Заданне 3.

1.	ДАІ (ж. р.)	Дзяржаўная аўтамабільная інспекцыя
2.	мапед (м. р.)	матацыкл, веласіпед
3.	КВЗ (м. р.)	Клуб вясёлых і знаходлівых
4.	ВНУ (ж. р.)	вышэйшая навучальная ўстанова
5.	НЛА (м. р.)	неапазнаны лятаючы аб’ект

Заданне 4.

А = 2, Б = 4, В = 4, Г = 1.

Заданне 5.

Устроить встречу	арганізаваць сустрэчу
устроить свадьбу	справіць вяселле
устроить скандал	учыніць скандал
устроить семейную жизнь	наладзіць сямейнае жыццё
устроить комнату	упарадкаваць пакой

Каментар. За кожнае правільна перакладзенае словазлучэнне налічваецца 1 бал.

Заданне 6.

2-я асоба адз. лік	1-я асоба мн. лік	2-я асоба мн. лік
сватаешся	сватаемся	сватаецеся
пасееш	пасеем	пасееце
нап’ешся	нап’ёмся	нап’яцеся
падзяўбеш	падзяўбём	падзеўбяце
ляціш	ляцім	леціце

Каментар. За кожную правільна запоўненую клетку налічваецца 0,5 бала.

Заданне 7.

Сінонімы		Сінонімы
дэфект	загана	карэкцыя	выпраўленне
аварыя	здарэнне	іспалін	волат
грацыёзны	велічны	афарызм	выслоўе
апафеоз	услаўленне	вернісаж	выстава
аморфны	расплывісты	эталон	узор

Каментар. За кожную сінанімічную пару налічваецца 0,5 бала.

Заданне 8.

Краіна паўднёвага ўсходу	паўднёва-ўсходняя краіна
дзіця сямі месяцаў	сямімесячнае дзіця
хвароба сэрца і сасудаў	сардэчна-сасудзістая хвароба
прадукцыя добрай якасці	дабраякасная прадукцыя
машына для ўборкі торфу	торфаўборачная машына
алмаз двух граней	двухгранны алмаз
бэлька пяці метраў	пяціметровая бэлька
першадрукі са старажытнай Беларусі	старажытнабеларускія першадрукі

Каментар. За кожнае словазлучэнне налічваецца 0,5 бала.

Заданне 9.

Ты мне патрэбна, як глебе вада,
Як мараку пах *салёнага мора*.	сталы (пастаянны) эпітэт
Клікнуць? – Не змогуць вятры перадаць;
Плакаць наўзрыд? –
Прад бярозамі сорам;
Казку прыдумваць? – Не выйдзе на лад.
Песню складаць? – Не складаецца песня.
Сон, бы рукою, з павекаў зняла, –	параўнанне
Мусіў я ночы прастойваць ля весніц.
Думаў:
*Цяжкая дарога* баёў	эпітэт
*Казку* юнацкага *сэрца* прыглушыць,	метафара
Можа, яе каля родных гаёў
Куля праніжа ці бомба прыдушыць.
*Думкі плывуць* *і плывуць валакном*	метафара
Зноўку туды, у маю родную вёску, –
Бразне галінкай бярозка ў акно,
Як на цябе, я гляджу на бярозку.

Каментар. 0,5 бала за кожны правільна пастаўлены знак прыпынку і 0,5 бала за кожны правільна названы троп.

Заданне 10.

Аўтар	Твор	Герой
1. Янка Купала	“Магіла льва”	Машэка
2. Уладзімір Караткевіч	“Паром на бурнай рацэ”	Пора-Леановіч, Гораў
3. Васіль Быкаў	“Жураўліны крык”	Глечык
4. Віктар Карам азаў	“Дзяльба кабанчыка”	Сцяпан
5. Янка Купала	“Паўлінка”	Адольф Быкоўскі
6. Аляксей Дудараў	“Вечар”	Мульцік
7. Янка Брыль	“Сірочы хлеб”	Данік Малец

10.11.2021 20:44 - 18.01.2022 13:20

свернуть

Алімпіядныя заданні 10 клас

развернуть

II (РАЁННЫ) ЭТАП РЭСПУБЛІКАНСКАЙ АЛІМПІЯДЫ ШКОЛЬНІКАЎ

ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ I ЛІТАРАТУРЫ

Комплексная работа

10 клас 2011-2012 навучальны год

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы

Заданне 1. Уважлівы аналіз беларускага алфавіта дае падставы падзяліць літары, якія ўжываюцца для абазначэння зычных гукаў, на тры групы: 1) б, в, г, д, ж, з, п_,т, ц, ч; 2) л, м, н, р, с, ф; 3) к, х, ш.

Сфармулюйце прынцып арганізацыі ў кожнай з прыведзеных груп. Якія з "зычных літар" не
увайшлі нi ў адну з груп? Чаму?
___________ . _________________________________ Максімалъная колькасць балаў - 6.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

.

Задание 2. Назавіце радок, у якім ва ўcix словах колькасць гукаў аднолькавая.

разжаліцца, нясвіжскі, на кладцы
паказчык, у палатцы, pyчнік
лётчык, езджу, сшытак
веснік, сэрца, вучышся
дождж, дзень, вуліца

Максімальная колькасць балаў — 2.

ПРАВШЬНЫ АДКАЗ: _

Задание 3. Аднавіце словаўтваральнае гняздо з зыходным словам зямля. Вызначце спосаб утварэння выдзеленых слоў, зрабіце ix марфемны аналіз.

Максімальная колькасць балаў - 4
зямлісты —>________________

t

зямля

—>__________________ —>___________________зямляначны (спосаб утварэння:_____________________________________ )\

■

зямельны

'

____________ —>

зямлячка (спосаб утварэння:_________________)

,.

зямны

зямляцкі

зямляцтва

. .■ ■ ■'..■■•

Задание 4. Прыведзены ўкраінскія словы i ix пераклады на беларускую мову ў змененай
паслядоунасці: дотеп, нероба, лелека, ледар, батіг, вертеп, гадка, гвинтівка, жовтенъ, жовна,
закид, місто, овоч, подуха, сяйво, чередниця - пастушка, досціп, ззянне, бусел, задуха, гультай,
пуга, лодар, кастрычнік, агародніна, бізун, дакор, думка, горад, батлейка, вінтоўка, дзяцел.
3апішыце пераклады да ўкраінскіх слоў.
,_____________________________________________________ Максімальная колькасць балаў — 8.

Задание 5. Дакажыце пры дапамозе марфемнага аналізу, што прыведзеныя пары слоў: адносіцца -адносіцца, бабачка - бабачка, вяршок - вяршок, гаркавасць - гаркавасць, даспявацъ - даспяваць -могуць уступаць у адносіны сэнсавай i сэнсава-граматычнай неадпаведнасці.

Запішыце, як называюцца такія словы.

МакЫмальная колькасць балау - 9.

Марфемная структура	Значэнне	Марфемная структура	Значэнне
ад-нос-і-ц-ца	пераносіцца	аднос-і-цц-а	належацъ да чаго-н.
		■>

Гэта____________________________________________.

Задание 6. Аднавіце прыказкі, замяніўшы адну з яе частак на дакладны адпаведнік.

Максімальная колькасць балаў - 5

Бачыць вока, ды не штодня -
Каб рыбу есці, трэба ёй пакланіцца -
Чужое не тучыць, бо i хлеб з'ядуць i торбу ўкрадуць –

4. Вясна кветкамі багата, а ён мне пра гарбузы -

5. Каб ведaў, дзе яма, то залатога б каня меў -

Задание 7. Запішыце жанры публіцыстычнага стылю, якім адпавядаюць прыведзеныя вызначэнні.

Максімалъная колькасць балау - 3.

Вызначэнне жанру	Жанр публіцыстычнага стылю
1. Жанр, якому характэрна форма дыялогу, публічнай бяседы двух або некалькіх асоб па важных пытаннях грамадскага жыцця. навукі, тэхнікі, культуры, спорту.	-
2. Жанр мастацка-публіцыстычнай літаратуры. для якога ўласціва крытычнае, даволі часта камічны або сатырычны пачатак.	- ■ —...............................................
3. Аповед аб сацыяльна значнай падзеі ўдзельніка або сведкі, у якім раскрываецца чытачу (гледачу, слухачу) нейкая новая старонка рэчаіснасці, пэўных працэсаў. Гэта найбольш разгорнуты i эмацыянальны жанр сярод інфармацыйных жанраў публіцыстыкі.
4. Адна з разнавіднасцей так званай малой формы эпічнай літаратуры, у якой публіцыстычна i дакументальна аднаўляюцца факты i з'явы, што даволі часта суправаджаецца вытлумачэннем i ацэнкай аўтара.	... _f
5. Адзін з асноўных жанраў журналістыкі, для якога характэрна асэнсаванне важных з'яу, аргументуючае абагульненне, вывады, якія пацвярджаюць прапанаваную щэю, канцэпцыю.
6. Асноуны інфармацыйны жанр газетнай публіцыстыкі, прызначэнне якога заключаецца ў аператыўным паведамленні навінаў, фактаў, звязаных з падзеямі, што маюць сацыяльна-палітычную значнасць.

Заданне 8. Што па-мастацку яднае наступныя творы: Максіма Гарэцкага "Літоўскі хутарок", Янкі Купалы "Бандароўна", Якуба Коласа "Новая зямля"?

Максімалъная колъкасцъ балаў- 3.

а) Гэта вершы пра любоў да роднай зямлі, моцнага патрыятычнага гучання;

б) Гэта творы, напісаныя ў першай трэці XX ст., калі адбывалася фарміраванне беларусаў як
нацыі;

в) Гэта творы, напісаныя аўтарамі-мужчынамі, i ў ix выразна адлюстраваны погляд на свет у
адпаведнасці з прафесіяй аутара;

г) Гэта творы,ў якіх даецца вобразна-метафарычнае асэнсаванне таго, як лірычны герой ставіцца
да жыцця i ў чым бачыць яго сэнс; ,

д) Гэтыя творы маюць сюжэтную лінію i, адпаведна, адносяцца да эпічнага роду літаратуры;

е) Гэта творы, напісаныя вершаванай мовай, таму яны адносяцца да лірычнага роду літаратуры;

ж) Гэта творы з выразным гуманістычным пафасам; аўтары (кожны па-свойму) сцвярджаюць
каштоўнасць асабістай свабоды i незалежнасці;

з) Гэта творы, ў якіх сцвярджаецца непарыўная еднасць чалавека з прыродай

Заданне 9. Якія характырыстыкі адпавядаюць мастацкай сутнасці апавядання Максіма Гарэцкага “Роднае карэнне”?

Максімальная колъкасцъ балаў – 3.

а) фарс-вадэвіль,

б) сацыяльна-бытавая трагедыя;

в)тэма вернасці роднай зямлі, служэння інтэлігенцыі народу;

г) гратэск i жарж як мастацкія прыёмы;

д) вобраз Андрэя Лабановіча – вясковага інтэлігента з абуджаным сумленнем;

е) абвостранае пачуццё абавязку перад людзьмі ў Aрхіпа;

ж) глыбокі псіхалагізм, імкненне знайсці "першапрычыну ўсякае icтоты";

з) далейшае пашырэнне гуманістычных ідэй Асветніцтва i Рэнесансу;

i) па-мастацку рэалістычная праўда пра першую сусветную вайну, выкрыццё яе антычалавечай сутнасці.

Заданне 10. Выпішыце тры элементы з пераліку, якія не суадносяцца з іншымі тэрмінам і растлумачце свой выбар.
.

Максімалъная колъкасць балаў-5

Паэма, барока, ямб, сентыменталізм, развязка, рамантызм, раман, камедыя, апавяданне, байка, рэалізм, кантата, элегія.

ІІ этап (раённы, гарадскі) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

КОМПЛЕКСНАЯ РАБОТА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ

10 клас

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	5	4	6	6	4	5	6	4	5	5	50

Заданне 1. Запішыце словы ў фанетычнай транскрыпцыі.

Максімальная колькасць балаў – 5.

Слова	Транскрыпцыя	Слова	Транскрыпцыя
раз’езджаны		схілены
утрымаешся		падцісне
счарсцвелы		мундзір
без солі		супрацьдымны
пад ігліцай		не едзеш

Заданне 2. Запішыце прыметнікі з прыстаўкамі без/бяз, не/ня ў адпаведнасці з прыведзенымі значэннямі.

Максімальная колькасць балаў – 4.

1. Якога нельга акінуць вокам, неабсяжны –
2. Такі, у якім няма верху, верхавіны –
3. Свабодны ад аблажэння пошлінай –
4. Працяглае без выездаў жыццё, знаходжанне на адным месцы –
5. Які не дасягнуў паўналецця –
6. Які жыве, існуе вечна –
7. Які зроблены без жадання атрымаць асабістую карысць –
8. Які не дзеліцца на два –

Заданне 3. Ад прапанаваных слоў утварыце зборныя назоўнікі. Запішыце і графічна абазначце словаўтваральны сродак.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Пяро →	бюракрат →
ракушка →	дзеці →
лаза →	студэнт →

Заданне 4. Устаўце прапушчаныя літары і знакі прыпынку.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Пуцявіны песняра

Якуб Колас нарадзіўся ў маляўнічым л__сным кутку дзе векавечныя хвоі і кашлатыя елкі па__піралі неба а побач бруіліся хвалі н__стомнага Н__мана.

Акінчыцы а потым Ласток гэта ціхія і прыгожыя м__сціны чароўнага роднага краю дзе праляглі пуц__віны паэта. Але найбольш уражанняў юна__тва было звязана з л__снічоўкай Альбуць дзе ён прачытаў першае слова склаў першы свой верш слухаў песні л__сных жаваранкаў радаваўся гулкім в__сновым навальніцам.

Апрача д__рэктараў быў у л__снічоўцы і яшчэ адзін настаўнік дзядз__ка Антось. Натура паэтычная і шматгран__ая ён многае зрабіў каб перад вачыма кемлівага і дасціпнага пл__м__нніка раскрылася краса і веліч непаўторнай беларускай прыроды складанае і н__лёгкае с__лянскае жыццё.

Тут у Альбуці загарэлася ў сэрцы Коласа паэтычная іскра і ніякія ліхалецці жыцця не __маглі яе пагасіць. Так у __аднямонні з’явіўся свой паэт свой п__сняр с__лянскай н__долі. Пачынаць паэтычны спеў яму дапамаглі хвалі Нёмана гоман лес__ лугавое раздол__е дзядз__кавы ка__кі ма__чыны песні і само жыццё якое настойліва стукалася ў акенца глухой л__снічоўкі.

(Паводле С. Александровіча)

Заданне 5. Выпішыце з тэксту задання 4 сінонімы да наступных слоў:

Максімальная колькасць балаў – 4.

Эфектны – ______________________________________________________

Натхняльнік – ___________________________________________________

Гора – __________________________________________________________

Мастак слова – ___________________________________________________

Заданне 6. У правы слупок табліцы запішыце словы-паронімы, якія адрозніваюцца ад папярэдніх толькі адной літарай.

Максімальны бал – 5.

Адвячорак		бацькаўскі
гумар		бялізна
адолець		вечка
пачуванне		вышка
акраец		газ

Заданне 7. Запішыце беларускія адпаведнікі.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Страдать почками
прислониться к стене
обоих влюблённых
не говорить об этом
благодарить маму
супруги помогали друг другу

Заданне 8. Запоўніце пустыя клеткі табліцы.

Максімальная колькасць балаў – 4.

Апошні сказ тэксту задання 4 з’яўляецца:

1. Паводле структуры сказ –
2. Тып сказа –
3. Сродак сувязі частак –
4. Віды адносін паміж часткамі –

Заданне 9. Пададзены прозвішчы беларускіх пісьменнікаў. Замест пропускаў запішыце іх імёны.

Максімальная колькасць балаў – 5

Імя	Прозвішча	Імя	Прозвішча
	Багдановіч		Рымша
	Гілевіч		Пашкевіч
	Дудараў		Шамякін
	Барадулін		Быкаў
	Дубоўка		Атраховіч

Заданне 10. Суаднясіце словы і прыведзеныя значэнні. Запішыце адпаведныя лічбы.

Максімальная колькасць балаў – 5.

А. алітэрацыя

Б. метафара

В. перыфраза

Г. антытэза

Д. аксюмаран

1) спалучэнне супрацьлеглых паняццяў, якія лагічна выключаюць адно другое;

2) семантычна непадзельны апісальны выраз, з дапамогай якога перадаецца сэнс іншага слова ці выразу;

3) паўтор у вершаванай мове зычных гукаў;

4) супрацьпастаўленне;

5) параўнанне аднаго прадмета з другім на аснове іх падабенства.

А = ___, Б = ___, В = ___, Г = ___, Д = ___.

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

ВОДГУК НА МАСТАЦКІ ТВОР

10 клас

САНЕТ

Не шукайце шчасця на чужыне,

Дзесьці за марамі, за гаpaмi,

Бо туга па дарагой Айчыне

Будзе крочыць след у след за вамі.

Не цурайцеся i роднай мовы,

Што з калыскі навучала маці,

Як для дрэва корань, так i слова

Сілу, годнасць не дае нам страціць.

Продкамі не грэбуйце ніколі,

Бо яны жыццём сваім, крывёю

Здабывалі i зямлю, i волю.

I вітайце племя маладое –

Пачалі бацькі, завершаць дзеці

Будаваць свет новы на планеце.

Эдуард Bаласевіч

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

КОМПЛЕКСНАЯ РАБОТА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ

ДАВЕДКІ

10 клас

Заданне 1

раз’езджаны

[раз'йэжджаны]

схілены

[сх'іл'эны]

утрымаешся

[утрымайэс'а]

падцісне

[пац'ц'іс'н'э]

счарсцвелы

[шчарс'ц'в'элы]

мундзір

без сена

[б'ас' с'эна]

супрацьдымны

пад ігліцай

[пад ыгл'іцай]

не едзеш

Заданне 2.

1) бяскрайні, 2) бязверхі, 3) бяспошлінны, 4) бязвыезнае, 5) непаўналетні, 6) несмяротны (бессмяротны), 7) бескарыслівы, 8) няцотны.

Заданне 3.

Пяро → пер’-[j]-е	бюракрат → бюракрат-[ыj]-я
ракушка → ракушач-нік	дзеці → дзет-вар-а
лаза → лаз-няк	студэнт → студэн-цтв-а

Заданне 4.

Пуцявіны песняра

Якуб Колас нарадзіўся ў маляўнічым лясным кутку, дзе векавечныя хвоі і кашлатыя елкі падпіралі неба, а побач бруіліся хвалі нястомнага Нёмана.

Акінчыцы, а потым Ласток – гэта ціхія і прыгожыя мясціны чароўнага роднага краю, дзе праляглі пуцявіны паэта. Але найбольш уражанняў юнацтва было звязана з леснічоўкай Альбуць, дзе ён прачытаў першае слова, склаў першы свой верш, слухаў песні лясных жаваранкаў, радаваўся гулкім вясновым навальніцам.

Апрача дарэктараў, быў у леснічоўцы і яшчэ адзін настаўнік – дзядзька Антось. Натура паэтычная і шматгранная, ён многае зрабіў, каб перад вачыма кемлівага і дасціпнага пляменніка раскрылася краса і веліч непаўторнай беларускай прыроды, складанае і нялёгкае сялянскае жыццё.

Тут, у Альбуці, загарэлася ў сэрцы Коласа паэтычная іскра, і ніякія ліхалецці жыцця не змаглі яе пагасіць. Так у Наднямонні з’явіўся свой паэт, свой пясняр сялянскай нядолі. Пачынаць паэтычны спеў яму дапамаглі хвалі Нёмана, гоман лесу, лугавое раздолле, дзядзькавы казкі, матчыны песні і само жыццё, якое настойліва стукалася ў акенца глухой леснічоўкі.

(Паводле С. Александровіча)

Заданне 5.

Эфектны – маляўнічы, прыгожы, чароўны.

Натхняльнік – дарэктар, настаўнік.

Гора – ліхалецце, нядоля.

Мастак слова – паэт, пясняр.

Заданне 6.

Адвячорак	падвячорак	бацькаўскі	бацькоўскі
гумар	гумор	бялізна	белізна
адолець	здолець	вечка	вейка
пачуванне	спачуванне	вышка	вышкі
акраец	акраек	газ	газа

Заданне 7.

Страдать почками	пакутаваць на ныркі
прислониться к стене	прыперціся (прыхіліцца, прыхінуцца) да сцяны
обоих влюблённых	абаіх закаханых
не говорить об этом	не гаварыць пра гэта
благодарить маму	дзякаваць маме
супруги помогали друг другу	Сужэнцы (муж і жонка) дапамагалі адно аднаму

Заданне 8.

Апошні сказ тэксту задання 5 з’яўляецца:

1. Паводле структуры сказ –	складаны
2. Тып сказа –	складаназалежны
3. Сродак сувязі частак –	займеннік якое
4. Віды адносін паміж часткамі –	азначальныя

Заданне 9.

Імя	Прозвішча	Імя	Прозвішча
Максім	Багдановіч	Андрэй	Рымша
Ніл	Гілевіч	Алаіза	Пашкевіч
Алесь (Аляксей)	Дудараў	Іван	Шамякін
Рыгор	Барадулін	Васіль	Быкаў
Уладзімір	Дубоўка	Кандрат	Атраховіч

Заданне 10.

А = 3, Б = 5, В = 2, Г = 4, Д = 1.

10.11.2021 20:27 - 18.01.2022 13:20

свернуть

Алімпіядныя заданні 11 клас

развернуть

II (РАЁННЫ) ЭТАП РЭСПУБЛІКАНСКАЙ АЛІМПІЯДЫ ШКОЛЬНІКАЎ

ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ I ЛІТАРАТУРЫ

Комплексная работа

11 клас 2011-2012 навучальны год

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы

Заданне 1. Аднавіце гукі ў словах. Запішыце, якую ролю яны выконваюць у прыведзеных

супастаўляльных ланцужках.

Максімальная колькасць балаў - 4.

[…]от, […]от, […]от;
[…]уха, […]уха, […]уха
б[…]к, б[…]к, б[…]к
л[…]к, л[…]к, л[…]к

РОЛЯ ГУКАў У СУПАСТАўЛЯЛЬНЫХ РАДАХ:

Заданне 2. Дакажыце, што ў словаўтваральным гняздзе з зыходным словам ляцець ёсць словы, утвораныя наступнымі cпосабамі: 1) прыставачным, 2) суфіксальным, 3) прыставачна-постфіксальным, 4) бяссуфіксным, 5) складаннем асноў, 6) спосабам складання ў спалучэнні з суфіксальным.

Максімалъная колькасць балаў — 6. ПРАВІЛЬНЫ АДКАЗ:

1)

2)
3)
4)
5)
6)

Заданне 3. Прыведзены чэшскія словы i ix пераклады на беларускую мову ў змененай паслядоўнасці: bahno, basnik, blazen, bujon, cukrаr, cuprina, detina, drat, gusto, hajny -ляснік, чуб, булён, паэт, смак, гразь, кандытар, вар'ят, дзіця, дрот.

Знайдзіце i запішыце беларускія адпаведнікі да чэшскіх слоў. Адзначце, у якую групу i падгрупу ўваходзяць беларуская i чэшская мовы.

Максімальная колькасцъ балаў -6.

Заданне 4.У прапанаванай славенскай прыказцы ўсе словы дастаткова пазнавальныя, бо маюць агульнаславянскія карані. Таму 1) перакладзіце прыказку на беларускую мову i 2) запішыце да яе беларускі фразеалагічны эквівалент.

Максімальная колькасць балаў - 4.

Kovaceva kobila je vedno bosa ( с чытаецца як ч)

1)

'!

2)

Заданне 8. Развіццё беларускай літаратуры перыяду Вялікай Айчыннай вайны характарызуе наступнае:

Максімальная колькасць балаў - 3.

а) актывізацыя літаратурна-грамадскага руху i ўздым культурнага будаўніцтва;

б) антываенны пафас i вызваленчыя матывы ў паэзіі i публіцыстыцыі;

в) актыўная дзейнасць літаратурных аб'яднанняў "Маладняк", "Полымя", "Узвышша";

г) асуджэнне ворагаў-захопнікаў, здраднікаў, дэзерціраў у перыядычных
мультымедыйных літаратурных выданнях;

д) услаўленне мужнасцi і гераізму народа-змагара;

е) актыўнае развіццё вялікіх эпічных жанраў;

ж) творчы канфлікт паміж маладзейшым пакаленнем літаратараў i пісьменнікамі-класікамі часоў Антычнасці;

з) перавага лірыкі, публітыстыкі, сатыры.

Заданне 9. Ідэйна-мастацкая адметнасць творчасці Кузьмы Чорнага характарызуецца наступным:

Максімальная колькасць балаў — 3.

а) далейшае пашырэнне гуманістычных ідэй Асветніцтва i Рэнесансу; ..

б) тэма вернасці роднай зямлі, паэтызацыя вясковага жыцця;

в) дакладнае наследаванне традыцыям вуснай народнай творчасці;

г) стварэнне мастацкай канцэпцыі гістарычнай будучыні беларускага народа;

д) гуманістычная канцэпцыя пісьменніка, адпаведная мастацкай сістэме рамантызму;

е) майстэрскае выкарыстанне мастацкай дэталі, партрэтнай i моўнай характарыстыкі

ж) па-мастацку рэалістычная праўда пра падзеі першай сусветнай вайны, выкрыццё яе
антычалавечай сутнасці на аутабіяграфічным матэрыяле;

з) асаблівая увага да вобразаў дзяцей, глыбокі маральна-этычны сэнс тэмы "украдзенага дзяцінства" класікамі часоў Антычнасці.

Заданне 10. Выпішыце тры элементы з пераліку, якія не суадносяцца з іншымі тэрмінамі, i растлумачце свой выбар.

Максімальная колькасць балаў — 5

Раман, экспазіцыя, развязка, лірызм, барока, энцыклапедыя, завязка, апавяданне, паэма, эпізод, кульмінацыя, камедыя, байка, верш.

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

КОМПЛЕКСНАЯ РАБОТА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ

11′ клас

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Усяго
Балы	6	4	5	6	4	5	6	5	3	6	50

Заданне 1. Перакладзіце словы на беларускую мову. Запішыце, якімі фанетычнымі асаблівасцямі адрозніваюцца беларускія словы ад рускіх.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Рускае слова	Беларускае слова	Фанетычныя законы (адрозненні)
дверь
улица
земля
заполье
правда
человек

Заданне 2. Ад прапанаваных словазлучэнняў утварыце складаныя прыметнікі. Запішыце.

Максімальная колькасць балаў – 4.

Устойлівы да цяпла –
добрае сэрца –
глыбокія думкі –
тоўстыя крылы –
дзвесце гадоў –
падобны на шкло –
восемсот тысяч –
небяспечны агонь –

Заданне 3. Выпішыце са сказаў Якуба Коласа фразеалагізмы і патлумачце іх значэнне.

Максімальная колькасць балаў – 5.

Перш чым звязваць сябе з той ці іншай партыяй, трэба ўважліва прыгледзецца, каб правільна выбраць дарогу. 2. Я зноў хачу, як і калісьці, з адкрытай, простаю душой на стык дарог знаёмых выйсці і пераклікнуцца з табой. 3. Насця нічога не сказала і толькі ўздыхнула, а Кузьма разгарачыўся, і панёсся як малады неаб’езджаны конь. 4. А жанкі глядзяць здзіўлёна, кінуць слоўка шапатком. 5. Дай бог шчасця вам і долі ўсім, хто слёзы праліваў.

№ сказа	Фразеалагізм	Значэнне
1.
2.
3.
4.
5.

Заданне 4. Складзіце з кожным словам па два сказы: у першым сказе ўжывайце слова ў ролі самастойнай часціны мовы, у другім – у ролі прыназоўніка.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Абапал, паблізу, упоперак.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Заданне 5. Прапанаваныя дзеясловы апанаваць, апаніраваць, пасаваць, пасіраваць, параваць, парыраваць запішыце замест пропускаў у адпаведнай форме ў наступныя сказы.

Максімальная колькасць балаў – 4.

1) Тонкія рысы твару неяк не __________________________________ да такога дужага асілка, якім быў Андрэй.

2) Сваім хуткім наступленнем партызаны _____________________________ ўдар ворагаў.

3) Штосьці на гэты раз стрымала Сашу, ______________________________ яго звычайную рашучасць.

4) Каб папярэдзіць падзенне або няшчасны выпадак падчас выступлення Вольгі на турніку, Максім уважліва ________________________________ яе.

5) __________________________________ дысертацыю маладога даследчыка два вядомыя дактары філалагічных навук.

6) Вада знаходзіцца ў стане вечнага руху. Ад сонца яна ___________________________, з пары робяцца хмары, з хмар робіцца дождж.

7) Калі ж ________________________________ ганчакі, воўк агрызнуўся, шчэрачы клыкі.

8) Падчас гульні ў карты Юрка часта __________________________________.

Заданнне 6. Перакладзіце на беларускую мову. Словазлучэнні запішыце ў левы слупок, а спалучэнні слоў, якія не з’яўляюцца словазлучэннямі, – у правы.

Максімальная колькасць балаў – 5.

В зависимости от сведений, благодаря погоде, не обращать внимания на жару, в течение зимы, исходить из соображений, ответить на запрос, исходя из соображений, благодарить товарища, наподобие гриба, испытать беду.

Словазлучэнні	Спалучэнні слоў

Заданне 7. Ад прапанаваных слоў утварыце абстрактныя назоўнікі. Запішыце і графічна абазначце словаўтваральны сродак.

Максімальная колькасць балаў – 6.

Аднаўляць →	малады →
харошы →	зімаваць →
касіць →	вандал →

Заданне 8. Складзіце са слоў сказы, аб’яднайце іх у тэкст і запішыце. Укажыце стыль тэксту.

Максімальная колькасць балаў – 5 (4 балы за афармленне тэксту, 1 бал за стыль)

Мова, слова, фраз…лагізм, прыка…ка, прымаўка, гэта, абагульнен…е, узв…лічэнне, апаф…з, урачыстасць, тры…мф, ч…лавечы, думка, які, здаўна, прыцяг…ваць, с…бе, увага, вучоны, усе, цікаўныя, людзі, спрабаваць, разабрацца, сутнасць, гэты, тварэнні, ч…лавечы, дух, ускрыць, механізмы, якія, рэгуляваць, жыц…ё, і, смерць, мова, працэс, функцыянавання, яна, асобныя, выразы, і, словы, зразумець, на, падстава, якія, заканамернасці, заснавана, сакральны, формула, што, прапускаць, адзін, значэнне, затрымліваючы іншыя.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне 9. Сярод прыведзеных літаратуразнаўчых тэрмінаў падкрэсліце патрэбныя.

Максімальная колькасць балаў – 3.

Да тропаў адносяцца: кампазіцыя, ампліфікацыя, алагізмы, алегорыі, параўнанні, антытэзы, сінонімы, амонімы, метаніміі, антонімы, паронімы, перыфразы, гукаперайманні, метатэзы, таўталогіі, літоты, афрыкаты, асіміляцыі, працяжнікі, этымалагізмы, каламбуры, прыдаткі, экзатызмы, эўфемізмы.

Заданне 10. Запішыце прозвішчы ці псеўданімы шасці прадстаўнікоў беларускай літаратуры, якія жылі і працавалі ў ХІХ стагоддзі.

Максімальная колькасць балаў – 6.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

ВОДГУК НА МАСТАЦКІ ТВОР

11′ клас

* * *

Мы развітаемся,

I застануцца толькі словы,

Што не знайшлі

Шляхоў сваіх да вуснаў,

Што ўраган узвышаных пачуццяў

Перажылі

Ў глухой затоцы сэрца,

Што не змаглі

Забыцца на ўмоўнасць

Звычайных сцен

I той звычайнай столі,

Што закрывае сонца i нябёсы

I не дае

Ўпасці на зямлю

Начному космасу.

А словы «я люблю»

Павіслі ў маўчанні,

I развітанне холадам дыхнула...

Ігар Пракаповіч

ІІ этап (раённы) Рэспубліканскай алімпіяды

па беларускай мове і літаратуры

ДАВЕДКІ

11′ клас

Заданне 1.

Рускае слова	Беларускае слова	Фанетычныя законы (адрозненні)
дверь	дзверы	дзеканне, зацвярдзелы гук [р], асіміляцыйная (суседняя) мяккасць;
уголь	вугаль	прыстаўны гук [в];фрыкатыўны (працяжны) гук [г];
земля	зямля	аканне (яканне);
заполье	заполле	фанетычнае падаўжэнне гука [л’];
правда	праўда	наяўнасць гука [ў] замест [в] у пазіцыі пасля галоснага перад зычным;
человек	чалавек	зацвярдзелы [ч], аканне;

Заданне 2.

Цеплаўстойлівы, добрасардэчны, глыбакадумны, таўстакрылы, двухсотгадовы, шклопадобны, васьмісоттысячны, вогненебяспечны.

Заданне 3.

№ сказа	Фразеалагізм	Значэнне
1.	Выбраць дарогу	вызначыць, як належыць дзейнічаць.
2.	З адкрытай душой	шчыра, даверліва.
3.	Як малады неаб’езджаны конь	з вялікай хуткасцю.
4.	Кінуць слоўка	коратка сказаць пра што-небудзь.
5.	Праліваў слёзы	сумаваў, плакаў.

Заданне 4.

Прыслоўі абапал, паблізу, упоперак ужываюцца ў ролі прыназоўнікаў, калі маюць пры сабе залежныя словы. Параўнайце:

Зрабілі дарогу і абапал высадзілі дрэвы.	Абапал дарогі высадзілі дрэвы.
Паблізу тоўпіліся людзі.	Паблізу крамы тоўпіліся людзі.
Гаспадыня перабегла ўпоперак гасцінец.	Упоперак гасцінца вяліся земляныя работы.

Заданне 5.

1) Тонкія рысы твару неяк не пасавалі да такога дужага асілка, якім быў Андрэй. 2) Сваім хуткі наступленнем партызаны парыравалі ўдар ворагаў. 3) Штосьці на гэты раз стрымала Сашу, апанавала яго звычайную рашучасць. 4) Каб папярэдзіць падзенне або няшчасны выпадак падчас выступлення Вольгі на турніку, Максім уважліва пасіраваў яе. 5) Апаніравалі дысертацыю маладога даследчыка два вядомыя дактары філалагічных навук. 6) Вада знаходзіцца ў стане вечнага руху. Ад сонца яна паруе, з пары робяцца хмары, з хмар робіцца дождж. 7) Калі ж апанавалі ганчакі, воўк агрызнуўся, шчэрачы клыкі. 8) Падчас гульні ў карты Юрка часта пасаваў.

Каментар. За кожнае правільна ўпісанае слова налічваецца 0,5 бала. Словы трэба было ўстаўляць у адпаведнасці з наступнымі значэннямі.

АПАНАВА́ЦЬ, -нуе; зак., каго-што. 1. Ахапіць, авалодаць поўнасцю (пра настрой, думкі, пачуцці, а таксама пра фізічны стан чалавека. // Перамагчы, узяць верх (над настроем, думкамі, пачуццямі і пад.). 2. Напасці ў вялікай колькасці, акружыць з усіх бакоў.

АПАНІ́РАВАЦЬ, -рую, -руеш, -руе; незак. Выступаць у якасці апанента на дыспуце, спрэчцы; быць чыім-небудзь апанентам. // Наогул пярэчыць каму-небудзь у спрэчцы.

ПАСАВА́ЦЬ¹, суе; незак. Падыходзіць, адпавядае каму-небудзь, чаму-небудзь. Сукенка пасуе дзяўчыне.

ПАСАВА́ЦЬ², сую, -суеш, -суе; незак., што і без дап. Перадаваць адзін другому мяч, шайбу і пад. у спартыўнай гульні. Пасаваць мяч.

ПАСАВА́ЦЬ³, сую, -суеш, -суе; незак. 1. Пры гульні ў карты адмовіцца ўдзельнічаць у розыгрышы да наступнай раздачы карт. 2. перан.; перад кім-чым і без дап. Прызнаваць сябе бяссільным перад чым-небудзь; здавацца. Пасаваць перад старэшымі.

ПАСІ́РАВАЦЬ, -рую, -руеш, -руе; зак. і незак. (ад фр. passer – перадаваць). Спец. Падтрымліваць (спартсмена, артыста), каб папярэдзіць падзенне або іншыя няшчасныя выпадкі пры выкананні акрабатычных, гімнастычных, цыркавых практыкаванняў.

ПАРАВА́ЦЬ, -руе; незак. Вылучаць пару.

ПАРЫРАВАЦЬ, -рую, -руеш, -руе; зак. і незак., што. 1. Адбіць (адбіваць) (удар; першапачаткова – у фехтаванні). 2. перан. Абвергнуць (абвяргаць) (чые-небудзь довады, нападкі і пад. у спрэчках).

Заданне 6.

Словазлучэнні	Спалучэнні слоў
не зважаць на спёку	у залежнасці ад звестак
зыходзіць з меркаванняў	дзякуючы надвор’ю
адказаць на запытанне	на працягу (цягам) зімы
дзякаваць таварышу	зыходзячы з меркаванняў
спазнацца з бядой (спазнаць бяду)	накшталт грыба

Заданне 7.

Аднаўляць → аднаўл-енн-е	малады → малад-осць
харошы → хара-ств-о	зімаваць → зімоў-к-а
касіць → кась-б-а	вандал → вандал-ізм

Заданне 8.

Мова, слова, фразеалагізм, прыказка, прымаўка – гэта абагульненне, узвелічэнне, апафеоз, урачыстасць, трыумф чалавечай думкі, якія здаўна прыцягвалі да сябе ўвагу вучоных, усіх цікаўных. Людзі спрабавалі разабрацца ў сутнасці гэтых тварэнняў чалавечага духу, ускрыць механізмы, якія рэгулююць жыццё і смерць мовы ў працэсе функцыянавання яе асобных выразаў і слоў, зразумець, на падставе якіх заканамернасцяў заснавана сакральная формула, што прапускае адно значэнне, затрымліваючы іншыя.

А.Аксамітаў.

Стыль – навуковы.

Заданне 9.

Да тропаў адносяцца: кампазіцыя, ампліфікацыя, алагізмы, алегорыі, параўнанні, антытэзы, сінонімы, амонімы, метаніміі, антонімы, паронімы, перыфразы, гукаперайманні, метатэзы, таўталогіі, літоты, афрыкаты, асіміляцыі, працяжнікі, этымалагізмы, каламбуры, прыдаткі, экзатызмы, эўфемізмы.

Заданне 10.

Янка Лучына, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Францішак Багушэвіч, Ян Баршчэўскі, Адам Гурыновіч, Адам Міцкевіч і інш.

Каментар. У якасці правільнага адказу варта прымаць прозвішчы і псеўданімы любых дзеячаў літаратуры ХІХ ст. : і тых, якія пісалі па-беларуску, і тых, якія пісалі па-польску.

10.11.2021 20:28 - 18.01.2022 13:20

свернуть

Комплексная работа 9 класс

развернуть

Заданне №1. Запішыце назвы літар, што абазначаюць у словах зычныя гукі, і значэнне гэтых слоў.

Слова	Назвы літар	Значэнне
1) дзірван
2) жывіца
3) куфар
4) лоўж
5) нáшча

Заданне №2. З верша Міхася Шушкевіча выпішыце фанетычныя словы, у якіх глухія і свісцячыя гукі стаяць у слабай пазіцыі.

ТЫ МНЕ ВЯСНОЮ ПРЫСНІЛАСЯ

Летняя ночка купальная

Яснай растаяла знічкаю.

Падаюць зоры світальныя

Ў чыстыя воды крынічныя.

Ой ты, дзяўчыначка мілая,

Як жа ты свет упрыгожыла.

Ластаўка ты легкакрылая,

Светлы мой сон растрывожыла.

Ты мне вясною прыснілася

Неразгаданымі чарамі,

Сэрца парыўна забілася

Вольнымі крыламі-марамі.

Пэўна, цябе, ненаглядная,

Стрэў я часінай удалаю.

Ты мая доля спагадная,

I не шкадую ні мала я.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №3. Узнавіце верш Ф. Багушэвіча «Хмаркі», замяняючы словы, што ў дужках, назоўнікамі з памяншальна-ласкальнымі суфіксамі.

(Хмары) _______________ цёмныя, мае (браты) ______________________!

Вецер гоне вас без (дарога) ________________________,

I нігдзе ж для вас няма (хата) ________________________.

Адпачынеце аж у (Бог) _____________________!

Гдзе радзіліся, гдзе ж вы, (хмары) ____________________,

Гдзе «тутэйшымі» называліся!

Леціцё усё, так як (ярка) ___________________...

Хоць бы трошкі гдзе затрымаліся!

Зямлі родненькай, знаць, няма у вас,

Ні (вугал) ____________________, ні (прытулак) __________________.

А тут вецер дзьме горшы раз у раз,

Леціце жа вы без (ратунак) _____________________!..

Летучы, слязой зямлю росіце,

Аж шумяць (лісты) ________________, зелянее лес;

Уміраючы, жыццё носіце,

Усяму жыццё, сабе толькі крэс!

З якой мэтай выкарыстоўвае аўтар гэтыя формы? ____________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №4. Праз сінонімы растлумачце значэнне падкрэсленых назоўнікаў.

Натоўп пасажыраў рассыпаўся ў розных кірунках — да аўтобуса, у памяшканне вакзала, на стаянку таксі, убагажню(В. Быкаў). __________________________________________________________________
Беларусь мая! Краіна-браначка! Ўстань, свабодны шлях сабе шукай (М. Багдановіч). __________________________________________________________________
Шкода вёсак запусцелых, / Дзеральнікгаруе, / Дзе зімою вецер вые, / Замяць-снег шуруе (Я. Купала). __________________________________________________________________
Зазвінелі балабончыкамі хамуты. Сядалівершнікі, гаркалі сабакі (М. Гарэцкі). __________________________________________________________________
Па ўсіх вуліцах луналі сцягі, бегалі, як шалёныя,газетнікі(М. Гарэцкі).___________________________________________________________

Заданне №5. Перакладзіце тэкст на беларускую мову.

Эсэмэска

Язык наш – общительный, компанейский. Не любит он официальности, предпочитает разговор фамильярный, без чинов. Широко использует для этого женственную форму с суффиксом «к» и окончанием «а»…

Пришла в наш быт мобильная связь, один из видов которой – SMS-сообщения. За этими буквами стоит сочетание «Short Message Service», то есть «Служба коротких сообщений». Но русскому языку эта мудреная расшифровка невдомек. Он без церемоний кладет руку на плечо заморской аббревиатуре: «Эсэмэска ты моя!» И вот уже одним русским словом больше стало.

Эсэмэска – новый жанр коммуникации. Она требует краткости и в то же время допускает эмоциональность. Ей не чуждо изобретательное остроумие. Не случайно на улицах и в электричках торгуют теперь сборничками «эсэмэсок». По сути это афоризмы и миниатюры, какие прежде публиковались в «Литературной газете» под рубрикой «Фразы». А группа современных поэтов затеяла рассылку своих стихов в качестве эсэмэсок. Что ж, побольше им адресатов!

Вл. Новиков. Словарь модных слов

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №6. Побач са старабеларускімі найменнямі ліку запішыце словамі сучасныя лічэбнікі. Падлічыце, колькі атрымаецца, і запішыце выніковую лічбу таксама словамі.

Да «полпята» _________________________ дабавіць «полтретьядцать» _________ _________________________ адняць «полтретя» ____________________________ і зноў дабавіць «полчетверты» _________________________________ атрымаем _______ _______________________________________________________________ .

Заданне №7. Запішыце пад нумарам 1 назвы пунктуацыйных знакаў, выкарыстаных у тэксце перакладу (заданне 5). Пад нумарам 2 – назвы пунктуацыйных знакаў, нявыкарыстаных у тэксце.

________________________________________________________________
________________________________________________________________

Заданне №8. Якімі часцінамі мовы з’яўляюцца вылучаныя словы?

1. А мы сабе працягваем спяваць, хоць і позна ўжо.
2. Не кідай хлеб, каб ён цябе не кінуў.
3. Ляснік стараўся разгледзець што-небудзь накшталт кія.
4. Бярыце веласіпеды і давайце катацца разам.
5. Згадзіцеся, што лета цяплейшае за вясну.
6. Пакуль усё выходзіць не горш, чым у людзей.
7. Як хораша, цудоўна на дварэ!
8. Сціхнуў вецер і волен лёгкіх санак бег.
9. Тройка коней засталася далёка ззаду.
10. Я імя тваё звонам падкоў высякаю, што іскры, Рагнеда.

Заданне №9. Замест метанімічных перыфраз запішыце імёны і прозвішчы пісьменнікаў.

Максімальны бал — 5.

Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)	Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
1. Аўтар твора «Лебядзіны скіт»		6. Аўтар аповесці «Насцечка»
2. Аўтарка верша «Імя Айчыны»		7. Аўтар апавядання «Салодкія яблыкі»
3. Аўтар апавядання «Вужыная карона»		8. Аўтар верша «Сармацкае кадзіла»

Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)	Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
4. Аўтар літаратурнай казкі «Жывая вада»		9. Аўтар твора «Алені»
5. Аўтарка апавядання «Сябры»		10. Аўтар апавядання «Багіра»

Заданне №10. У прыведзеных сказах аўтары выкарысталі такую фігуру маўлення, як анадыплозіс. Дайце азначэнне гэтаму тэрміну.

Ідзе жыццё. Жыццю канца няма (С. Грахоўскі).

Аўтар любіць і жыве паэзіяй. Паэзіяй прасякнуты і думы яго герояў. Герояў, для якіх словы — гэта малітва («Полымя»).

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне

№1

№2

№3

№4

№5

№6

№7

№8

№9

№10

Усяго

Балы

Заданне	№1	№2	№3	№4	№5	№6	№7	№8	№9	№10	Усяго
Бал	9	3	6	5	5	5	5	5	5	2	50

Заўвага. Калі іншае не прапісана ў даведках да задання, то за кожную дапушчаную памылку здымаецца 0,25 б.

Заданне №1. Максімальны бал — 9 (за кожную няправільна названую літару здымаецца 0,5 бала, за няправільна вызначанае значэнне слова здымаецца 1 бал)

Слова	Назвы літар (4 балы)	Значэнне (5 балаў)
1) дзірван	(дэ) (зэ) (эр) (вэ) (эн)	‘нявораная зямля, густа парослая травой’; ‘дзёран’;
2) жывіца	(жэ) (вэ) (цэ)	‘вадкая празрыстая смала, якая выцякае са ствалоў хвойных дрэў у месцах іх пашкоджання’;
3) куфар	(ка) (эф) (эр)	‘вялікая скрынка з векам і замком для захоўвання тканіны, адзежы, каштоўнасцей’;
4) лоўж	(эл) (у нескладовае) (жэ)	‘галлё, скінутае ў кучу; куча галля’;
5) нáшча	(эн) (ша) (чэ)	‘не еўшы нічога’.

Заданне №2. Максімальны бал – 3 (0,5 бала за кожнае правільна запісанае слова;0,5 бала здымаецца за кожнае слова, якое не адпавядае ўмове задання).

Знічкаю [з’н’ічкайу], світальныя, як жа [йаг-жа], свет, светлы, прыснілася.

Заўвага. Слабая пазіцыя для глухіх зычных — калі яны стаяць перад звонкімі; а слабая пазіцыя для свісцячых — 1) перад шыпячымі: счысціць — [шчыс’ц’іц’], зжаты — [жжаты]; 2) перад мяккімі зычнымі, за выключэннем пазіцыі перад [ɣ’], [к’], [х’]: спяваць — [с’п’авац’], але скінуць [ск’інуц’], згінуць [зг’інуц’], схiтрыць [сх’ітрыц’];

Заданне №3. Максімальны бал — 6 (0,5 бала за кожны назоўнік + 1 бал за правільны адказ на пытанне пасля тэксту).

Хмаркі цёмныя, мае братанькі!

Вецер гоне вас без дарожанькі,

I нігдзе ж для вас няма хатанькі...

Адпачынеце аж у Божанькі!

Гдзе радзіліся, гдзе ж вы, хмарачкі,

Гдзе «тутэйшымі» называліся!

Леціцё усё, так як ярачкі...

Хоць бы трошкі гдзе затрымаліся!

Зямлі родненькай, знаць, няма у вас,

Ні вуголчыка, ні прытулачку.

А тут вецер дзьме горшы раз у раз,

Леціце жа вы без ратуначку!..

Летучы, слязой зямлю росіце,

Аж шумяць лісткі, зелянее лес;

Уміраючы, жыццё носіце,

Усяму жыццё, сабе толькі крэс!

Пры дапамозе гэтых назоўнікаў аўтар перадае ласку і пяшчоту ў адносінах да хмарак.

Заданне №4. Максімальны бал — 5.

1) камера захоўвання; 2) палонніца; 3) земляроб; 4) коннікі; 5) прадаўцы газет.

Заданне №5. Максімальны бал – 5.

Увага! Пры праверцы за любую памылку (лексічную, граматычную, арфаграфічную) здымаецца 0,5 бала. Калі памылак больш за 10, то ставіцца нуль балаў.

Эсэмэска

Мова наша — таварыская, кампанейская. Не любіць яна афіцыйнасці, аддае перавагу размове фамільярнай, без чыноў. Шырока выкарыстоўвае для гэтага жаноцкую форму з суфіксам «к» і канчаткам «а»…

Прыйшла ў наш побыт мабільная сувязь, адзін з відаў якой — SMS-паведамленні. За гэтымі літарамі стаіць спалучэнне «Short Message Service», гэта значыць «Служба кароткіх паведамленняў». Але рускай мове гэтая мудрагелістыя расшыфроўка няўцям. Яна без цырымоній кладзе руку на плячо заморскай абрэвіятуры: «Эсэмэска ты мая!» І вось ужо адным рускім словам больш стала.

Эсэмэска — новы жанр камунікацыі. Яна патрабуе сцісласці і ў той жа час дапускае эмацыйнасць. Яна не цураецца вынаходлівай дасціпнасці (або: вынаходлівага досціпу). (Або: Для яе не чужым з’яўляецца вынаходлівая дасціпнасць (вынаходлівы досціп). Не выпадкова на вуліцах і ў электрычках гандлююць цяпер зборнічкамі «эсэмэсак». Па сутнасці гэта афарызмы і мініяцюры, якія раней друкаваліся ў «Літаратурнай газеце» пад рубрыкай «Фразы». А група сучасных паэтаў задумала рассылку сваіх вершаў у якасці эсэмэсак. Што ж, пабольш ім адрасатаў!

Ул. Новікаў. Слоўнік модных слоў.

Заданне №6. Максімальны бал — 5 (за кожны лічэбнік – 1 бал).

Да «полпята» (чатыры з паловай) дабавіць «полтретьядцать» (дваццаць пяць) адняць «полтретя» (два з паловай) і зноў дабавіць «полчетверты» (тры з паловай) атрымаем — трыццаць цэлых пяць дзясятых

Заданне №7. Максімальны бал — 5 (0,5 бала за кожны тэрмін)

Кропка, коска, клічнік, працяжнік, шматкроп’е, двукоссе.
Пытальнік; кропка з коскай;двукроп’е,дужкі.

Заданне №8. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожную правільна вызначаную часціну мовы).

1. А мы сабе працягваем спяваць, хоць і позна ўжо.	часціца
2. Не кідай хлеб, каб ён цябе не кінуў.	злучнік
3. Ляснік стараўся разгледзець што-небудзь накшталт кія.	прыназоўнік
4. Бярыце веласіпеды і давайце катацца разам.	часціца
5. Згадзіцеся, што лета цяплейшае за вясну.	дзеяслоў
6. Пакуль усё выходзіць не горш, чым у людзей.	прыслоўе
7. Як хораша, цудоўна на дварэ!	часціца
8. Сціхнуў вецер і волен лёгкіх санак бег.	прыметнік
9. Тройка коней засталася далёка ззаду.	назоўнік
10. Я імя тваё звонам падкоў высякаю, што іскры, Рагнеда.	злучнік

№9. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожную правільна запоўненую клетку).

Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)	Перыфраза	Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
1. Аўтар твора «Лебядзіны скіт»	Уладзімір Караткевіч	6. Аўтар аповесці «Насцечка»	Кузьма Чорны
2. Аўтарка верша «Імя Айчыны»	Люба Тарасюк	7. Аўтар апавядання «Салодкія яблыкі»	Вячаслаў Адамчык
3. Аўтар апавядання «Вужыная карона»	Ян Баршчэўскі	8. Аўтар верша «Сармацкае кадзіла»	Пімен Панчанка
4. Аўтар літаратурнай казкі «Жывая вада»	Якуб Колас	9. Аўтар твора «Алені»	Іван Пташнікаў
5. Аўтарка апавядання «Сябры»	Алена Васілевіч	10. Аўтар апавядання «Багіра»	Янка Маўр

№10. Максімальны бал — 2.

Анадыплозіс (грэч. anadiplon “падвоены”) — фігура маўлення, у якой канец аднаго сказа паўтараецца ў пачатку другога, суседняга сказа.

10.11.2021 20:41 - 18.01.2022 13:19

свернуть

Комлексная работа 10 класс

развернуть

Заданне №1. Упішыце прапушчаныя тэрміны-прыметнікі, якія маюць дачыненне да арфаграфіі.

Спрыяе адзінству графічнага вобраза марфем (прыставак, каранёў, суфіксаў, канчаткаў) як носьбітаў канкрэтнага значэння _____________________________ прынцып.
Пры дапамозе ________________________________ прынцыпу адлюстроўваюцца пазіцыйныя чаргаванні гукаў, г. зн. гукі слабых пазіцый абазначаюцца літарамі на аснове прамой адпаведнасці:гук → адпаведная яму літара.
Калі выбар або праверку літар для абазначэння фанем нельга ажыццявіць на аснове непасрэднага вымаўлення або шляхам марфалагічных супастаўленняў, то ў такім выпадку правапіс літар заснаваны на ___________________________________ напісаннях.
Заканамернасць, на аснове якой аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы напісання слоў асобна, разам, праз злучок, дзе ўлічваецца лексічнае значэнне слова і яго марфалагічныя прыкметы, называецца _________________________________ прынцыпам.
Аб’ектамі прымянення ________________________________________ прынцыпу выступаюць словы або спалучэнні слоў, якія стаяць у пачатку, сярэдзіне сказа і з’яўляюцца ўласнымі і агульнымі назвамі:турбаза «Высокі бераг» івысокі бераг Нёмана.
Заканамернасці якія, даюць магчымасць адрозніваць на пісьме словы ці формы слоў, што супадаюць у вымаўленні, але маюць рознае значэнне прынята называць _______________________________________ напісаннямі.

Заданне №2. У галіновых слоўніках беларускай мовы зафіксавана значная колькасць дзеясловаў з асновай французскага паходжання, якія не маюць статуса літаратурнай нормы. Праз сінонімы патлумачце іх значэнне.

Авантурыць – ___________________________; банкетаваць – ___________________; візітаваць – _______________________; далікаціць – ______________________________; фатыгавацца – ________________________ .

Заданне №3. Мовазнаўцы сцвярджаюць, што па-беларуску мноствам лічыцца тое, што большае за адзінку, а па-руску — большае за пяць. Запішыце з адпаведнымі прыкладамі граматычныя нормы беларускай і рускай моў, на падставе якіх зроблена такая выснова.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №4. Утварыце назоўнікі з указаным значэннем.

‘Назва поля, дзе расла бульба’ —___________________________________.
‘Назва поля, дзе расла кукуруза’ —_________________________________.
‘Назва поля, дзе раслі каноплі’ —__________________________________.
‘Назва поля, дзе расла віка’ —_____________________________________.
‘Назва поля, дзе расло проса’ —___________________________________.
‘Назва поля, дзе рос авёс’ —_______________________________________.
‘Назва поля, дзе рос лён’ —________________________________________.
‘Назва поля, дзе рос гарох’ —_____________________________________.
‘Назва поля, дзе расла капуста’ —__________________________________.
‘Назва поля, дзе раслі буракі’ —__________________________________.

Заданне №5. Запішыце па-беларуску “кулінарныя” словы і словазлучэнні.

Парное молоко — ________________________________________________.
Пригоршня ягод — _______________________________________________.
Жирная селёдка — _______________________________________________.
Копченые колбасы — _____________________________________________.
Поджарка (ежа) — _______________________________________________.
Приятного аппетита — ____________________________________________.
Колбаса из потрохов — ___________________________________________.
Кофесо сливками— _____________________________________________.
Селедочный рассол — ____________________________________________.
Постный бульон — ______________________________________________.

Заданне №6. Перакладзіце рускамоўныя афарызмы на беларускую мову і патлумачце іх значэнне.

№ п/п	Афарызм	Пераклад	Значэнне
1.	У каждого партного свой взгляд на искусство (Казьма Прутков).
2.	Путь в ад вымощен благими намерениями (Вальтэр Скот).
3.	Все счастливые семьи похожи друг на друга, каждая несчастливая семья несчастлива по-своему (Л. Толстой «Анна Каренина»).

Заданне №7. Запішыце назоўнікі ў прапанаваных склонавых формах

Месны склон адзін. лік:

задуха (парнасць, духата) — _____________ ; залатар (майстар) — ___________________ ; замок — ____________________ ; запéчак — ____________________ ; зáсаўка — ____________________ ; збан — ____________________ ; звадка — ____________________ ; звадыяш — ____________________ ; звяга — ____________________ ; мáрмур — ____________________ .

Творны склон адзін. лік:

зáсень — ______________ ; шчопаць — ______________ ; Наталля — _________________ ; Косця — ____________________ ; косць — ____________________ ; свякроў — ____________________ ; жаль — ____________________ ; рэч — ____________________ ; мужчына — ____________________ ; імя — ____________________ .

Заданне №8. Прыдумайце і запішыце пяць простых сказаў, у якіх дзейнік можа змешвацца з дапаўненнем. Сказы павінны складацца з трох слоў і адпавядаць схеме: «дзейнік + выказнік (дзеяслоў у цяперашнім часе: замяняе, акружаюць, нагадвае, выцясняе, павялічвае) + дапаўненне». Усе пяць сказаў павінны мець розны граматычны разбор (напрыклад, адрознівацца родам або лікам якога-небудзь члена сказа.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №9. Замест метанімічных перыфраз запішыце імёны і прозвішчы пісьменнікаў.

Перыфраза	Імя прозвішча пісьменніка (або псеўданім)	Перыфраза	Імя прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
1. Аўтар байкі «Малпін жарт»		6. Аўтар фантастычнага твора «Лісцік серабрыстай таполі»
2. Аўтар паэмы «Курган»		7. Аўтарка артыкула «Шануйце роднае слова!»
3. Аўтар апавядання «Незагойная рана»		8. Аўтар нарыса «Зямля пад белымі крыламі»

Перыфраза

Імя прозвішча пісьменніка

(або псеўданім)

Перыфраза

Імя прозвішча пісьменніка

(або псеўданім)

4. Аўтар апавядання «На Каляды к сыну»

9. Аўтар рамана «Меч князя Вячкі»

5. Аўтар апавядання «Настаўнік чарчэння»

10. Аўтар апавядання «Дзяльба кабанчыка»

Заданне №10. Прачытайце радкі з верша Р. Барадуліна. Запішыце: 1) семантычную інтэрпрэтацыю назоўніка дом; 2) важны культурна-этычны стэрэатып беларусаў, адлюстраваны ў гэтым сказе (ідэю сказа).

Трэба дома бываць часцей,

Трэба дома бываць не госцем…

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне	№1	№2	№3	№4	№5	№6	№7	№8	№9	№10	Усяго
Балы

Заданне	№1	№2	№3	№4	№5	№6	№7	№8	№9	№10	Усяго
Бал	3	5	5	5	5	6	5	5	5	6	50

Заўвага. Калі іншае не прапісана ў даведках да задання, то за кожную дапушчаную памылку здымаецца 0,25 б.

Заданне №1. Максімальны бал — 3 (0,5 за кожны правільны тэрмін).

1) марфалагічны (фанематычны) прынцып; 2) фанетычнага прынцыпу; 3) традыцыйных напісаннях; 4) лексіка-марфалагічным (славесна-семантычным) прынцыпам; 5) лексіка-сінтаксічнага прынцыпу; 6) дыферэнцыйнымі (іерагліфічнымі) напісаннямі.

Заданне №2. Максімальны бал – 5.

Авантурыць – дурэць, гарэзнічаць (Бяльк.), банкетаваць – піраваць (Бяльк.), візітаваць – наведваць (Нас.), далікаціць – песціць (Нас.), фатыгавацца – клапаціцца, хвалявацца (Абаб.).

Заданне №3. Максімальны бал – 5.

У беларускай мове лікі 2, 3, 4 патрабуюць пасля сябе назоўнага склону множнага ліку (1 бал): два сталы, тры вёскі, чатыры браты (1 бал).

У рускай мове тут форма роднага склону адзінонага ліку: два стола, три села, четыре брата (1 бал).

У рускай мове патрабуюць пасля сябе формы множнага ліку лічэбнікі 5, 6, 7 і г. д. (1 бал): пять столов, шесть братьев (1 бал)

Заданне №4. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за назоўнік).

1) бульбянішча; 2) кукурýзнішча; 3) канаплянішча; 4) вíчышча (віковішча); 5) прасянішча; 6) аўсянішча; 7) ільнíшча (ільнянішча); 8) гарóхавішча; 9) капýснішча; 10) бурáчнішча (бураковішча).

Заданне №5. Максімальны бал — 5 (0,5 бала за кожную правільна запісаную пазіцыю).

Сырадой. 2. Прыгаршчы (адзін. ліку няма) ягад. 3. Тлусты селядзец. 4. Вэнджаныя кілбасы (або: каўбасы). 5. Смажонка (або: смажаніна, смажанка). 6. Смачна есці (або: прыемнага апетыту). 7. Вантрабянка. 8. Кава з вяршкамі. 9. Лёк. 10. Нішчымны (або: посны) булён.

Заданне №6. Максімальны бал — 6.

№п/п	Афарызм	Пераклад	Значэнне і калі гаворыцца
1.	У каждого партного свой взгляд на искусство (Казьма Прутков).	У кожнага шаўца свой позірк на мастацтва.	Кожны лічыць, што мае права выказваць свае меркаванні аб мастацтве. Гаворыцца звычайна з іроніяй, калі хто-н. мае адметны погляд на тое, што робіць сам або робяць іншыя.
2.	Путь в ад вымощен благими намерениями (Вальтэр Скот)	Шлях у пекла высланы добрымі намерамі.	Не ўсе добрыя намеры пераўтвараюцца ў сапраўды добрыя справы. Гаворыцца часта з іроніяй або неадабрэннем, калі нешта добрае скончылася вельмі дрэнна.
№п/п	Афарызм	Пераклад	Значэнне і калі гаворыцца
3.	Все счастливые семьи похожи друг на друга, каждая несчастливая семья несчастлива по-своему (Л. Толстой «Анна Каренина»)	Усе шчаслівыя сем’і падобныя адна на адну, кожная нешчаслівая сям’я нешчаслівая па-свойму.	Гаворыцца, калі шукаюць прычыну разладу паміж мужам і жонкай, увогуле ў сям’і.

Заданне №7. Максімальны бал — 5 (0,25 бала за слова)

Месны склон: у задýсе, аб залатару, на замку, у запéчку, на зáсаўцы, у збанé, у звáдцы, аб звадыЯшу (зводнік), у звязе, у мáрмуры.
Творны склон: зáсенню, шчопцем, Наталляй, Косцем, косцю, свякроўю, жалем, рэччу, мужчынам, імем (іменем).

Заданне №8. Максімальны бал — 5.

Серабро замяняе золата. 2. Акіяны акружаюць мацерыкі. 3. Мора нагадвае стэп. 4. Метал выцясняе дрэва. 5. Паспешлівасць павялічвае страх.

Заўвага. Прыклады вучняў могуць быць іншымі.

Заданне №9. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожную правільна запоўненую клетку).

Перыфраза	Імя прозвішча пісьменніка (або псеўданім)	Перыфраза	Імя прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
1. Аўтар байкі «Малпін жарт»	Уладзімір Корбан	6. Аўтар фантастычнага твора «Лісцік серабрыстай таполі»	Уладзімір Шыцік
2. Аўтар паэмы «Курган»	Янка Купала	7. Аўтарка артыкула «Шануйце роднае слова!»	Алаіза Пашкевіч (Цётка).
3. Аўтар апавядання «Незагойная рана»	Васіль Быкаў	8. Аўтар нарыса «Зямля пад белымі крыламі»	Уладзімір Караткевіч
4. Аўтар апавядання «На Каляды к сыну»	Змітрок Бядуля	9. Аўтар рамана «Меч князя Вячкі»	Леанід Дайнека
5. Аўтар апавядання «Настаўнік чарчэння»	Іван Навуменка	10. Аўтар апавядання «Дзяльба кабанчыка»	Віктар Карамазаў

Заданне №10. Максімальны бал — 6.

Дома ў вершы Р. Барадуліна — гэта не ‘там, дзе пражываеш’, а там, ‘дзе зараз не пражываеш, — у вёсцы, дзе нарадзіўся і дзе засталіся твае бацькі’. Гэта тыповае распаўсюджанае ўжыванне слова. Яно выяўляе асаблівасць беларускай этнічнай ментальнасці (3 балы).
Неабходнасць падтрымліваць сувязь з бацькамі, роднасць з тым месцам, дзе чалавек нарадзіўся і дзе прайшло яго дзяцінства (3 балы).

10.11.2021 20:42 - 18.01.2022 13:20

свернуть

Комплексная работа 11 класс

развернуть

Заданне №1. Запоўніце табліцу, якую можна назваць «Прынцыпы і напісанні беларускай арфаграфіі».

№ п/п	Назва прынцыпа (напісання)	Тлумачэнне тэрміна	Прыклады
1.		заканамернасць напісання арфаграм, паводле якой гукі перадаюцца на пісьме адпаведна літаратурнаму вымаўленню
2.	Марфалагічны (фанематычны) прынцып
3.	Лексіка-марфалагічны (славесна-семантычны) прынцып		занос – за нос, нашто – на што, думаць па-дзяржаўнаму і па дзяржаўнаму саду (хадзіць)
4.		заканамернасць, на аснове якой грунтуюцца і аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы ўжывання ў тэксце вялікіх і малых літар на падставе семантыкі слова, яго сінтаксічнай функцыі і месцаразмяшчэння ў тэксце	сонца свеціць і Сонца сярод планет, новы палац і Палац спорту, цёплы дзень і Дзень настаўніка
5.	Традыцыйныя (бесправерачныя, ірацыянальныя) напісанні
6.		заканамернасці якія, даюць магчымасць адрозніваць на пісьме словы ці формы слоў, што супадаюць у вымаўленні, але маюць рознае значэнне (амонімаў)

Заданне №2. Якія фанетычныя змены адбыліся ва ўтвораных словах?

1) птушаня — _____________________________________________________;

2) чытацкі — ______________________________________________________;

3) сямёра — _______________________________________________________;

4) кантрасны — ___________________________________________________ ;

5) беларускі — _)___________________________________________________.

Заданне №3. Устанавіце і запішыце назвы страў і напояў.

Традыцыйная беларуская страва з каўбасы і мяса, гатунак падлівы для бліноў — _________________________________________________________.
Традыцыйная страва са смажаных яек — __________________________________________________________________.
Страва, назва якой паходзіць ад слова “халодны”, складаецца з цыбулі, кропу, шчаўя, агуркоў, буракоў або бацвіння — __________________________________________________________________.
Кісламалочны дыетычны прадукт, які ўяўляе сабой густое скіслае малако — _________________________________________________________.
Народная назва квасу — традыцыйнага беларускага напою з бярозавага соку — _________________________________________________ .

№4. Устаўце прапушчаныя словы ў афарызмах. Патлумачце значэнне крылатых слоў

№п/п	Крылатыя словы	Значэнне
1.	Усё цячэ, усё _____________________ (старажытнагрэчаскі філосаф Геракліт Эфескі)
2.	Аўтамабіль не ____________________, а сродак перамяшчэння (І. Ільф і Я. Пятроў “Золотой теленок”)
3.	Вялікае бачыцца на __________________ (С. Ясенін)
4.	Двойчы не ўвайсці ў адну _____________ (філосаф Геракліт Эфескі)

Заданне №5. Перакладзіце сінтаксічныя канструкцыі на беларускую мову такім чынам, каб у кожнай з іх не паўтараўся адзін і той жа дзеяслоў.

Узор: подвергался бомбардировке — быў бамбардзіраваны (бамбардзіраваўся); подвергаться обстрелу — абстрэльвацца.

1) Подвергаться побоям — _________________________________________;

2) подвергаться опасности — _______________________________________;

3) подвергаться влиянию — ________________________________________;

4) подвергаться взысканию — ______________________________________;

5) больные подвергаются операции — _______________________________;

6) эта страна часто подвергается наводнениям — ______________________;

7) он подвергается насмешкам — ___________________________________;

8) подвергаться сомнению — _____________________________________;

9) подвергаться действию лучей — _________________________________;

10) подвергаться гневу — _________________________________________.

Заданне №6. Замест назоўнікаў, што ў дужках, утварыце прыналежныя прыметнікі і запоўніце табліцу

№ сказа	Прыналежны прыметнік	Назва твора	Аўтар
1.			Янка Купала
2.			Якуб Колас
3.		«Макаркавых Волька»
4.		«Жыццё і ўзнясенне Уладзіміра Караткевіча»
5.			Міхась Лынькоў

Праз вёску са сваёй дружынай / Баярын гэты ехаў раз, /Iля (Наталька) хаціны / Ён затрымаўся на папас. 2. Дадому ішлі, жартавалі, / І ясны (Міхась) быў твар, / Хоць жартам яго і празвалі — / Ягадны спец-сыравар. 3. Усім было вядома, што ў тыя часы (Волька) бацька меў толькі і занятку, што з ранку да вечара вісець крукам у сельсавеце, дамагаючыся даведкі, што ён ніякі не кулак. 4. (Валодзя) думкі на нейкі момант пераключыліся ў іншым кірунку, і ён пачаў хваліць Паўліну Мядзёлку, што вось яна добра зрабіла, напісаўшы свае ўспаміны. 5. Прытульнае месца пад дзедавым дубам, ці, як пачалі яго зваць, (Ядвіся) дубам, вечна тут яна са сваімі цялятамі.

Заданне №7. Запішыце словамі прапушчаныя лічэбнікі; назвы твораў, імёны і прозвішчы аўтараў.

Радкі з твора

Назва твора і аўтар

__________________гранная ваза — гэта прырода,

дзе __________________ грані — поры года.

Іх вядуць па жытняй сцяжынцы.

Чатырох.

Пад канвоем.

З дому.

________________________ — старэйшай дзяўчынцы,

______________ гады хлапчуку малому.

Заданне №8. Патлумачце значэнні падкрэсленых слоў. Маленства якога пісьменніка згадваецца ў сказе.

У пару Францішкавага маленства Кушляны нагадвалі старасвецкі кут з усімі яго атрыбутамі, з нізкімі прысадзістымі пунямі, аборамі, свірнамі, стадоламі, з прыдарожнымі каплічкамі і крыжамі (У. Содаль).

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне №9. У сказах з вершаў Р. Барадуліна маюцца наступныя разрады прыслоўяў: колькаснае, месца, параўнання, спосабу дзеяння, сукупнасці, часу, якасныя. Падкрэсліце прыслоўі і ўкажыце іх разрад.

Сказы	Разрад прыслоўя
1. Луг пазнання, багаццем дужы, / Багавейна цвіў і цвіце…
2. Гавораць моўчкі позіркі, хада…
3. Шыба дзынкнула па-сірочы…
4. Хачу, каб не шапталі, не крычалі, / Каб дружна дні мае не ўкарачалі…
5. Не абразь іх і не знявеч, / Кожны быў спаконвеч / Самавукам…
6. Паперадзе / Мой цень бязгучна йдзе, / Напамінаючы / Пра царства ценяў…
7. Мне мамін голас плыве здалёку, / Хмурынай сэрцу, слязінай воку…
8. Чакае прыпарамак гаваркі, / Удосыць нахлябаўшыся вады, / Калі паром уперыць пад бакі, / Каб зарыпець ад тупаткой хады.

Сказы	Разрад прыслоўя
9. Без дому свайго бяскрыла блукае паломнік, / А ў выраі смутку вядзе ўжо самота рэй.
10. Чарнахмара збіраецца скруха…

№10. Да якога стылю адносіцца тэкст? Як называюцца словы і словазлучэнні, якія выконвюць функцыю сэнсавай сувязі? Выпішыце іх парамі.

Маладосць – палёт мараў высокіх,

нестрыманасць парываў і бунт.

Старасць робіць маленькія крокі,

але пэўна ступае на грунт.

Маладосць без задумаў, дакораў

часам прыме за золата медзь.

Скіраваць свае крокі да зораў –

шчэ не значыць да іх даляцець...

Ў маладых – парыванне і слова,

буралом на спакойнай зямлі.

Мужнасць важкая ў сівагаловых,

што карэннем у дол ураслі.

Ларыса Геніюш

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданні	№1	№2	№3	№4	№5	№6	№7	№8	№9	№10	Усяго
Бал

Заданне	№1	№2	№3	№4	№5	№6	№7	№8	№9	№10	Усяго
Бал	5	5	5	5	5	5	6	4	5	5	50

Заўвага. Калі іншае не прапісана ў даведках да задання, то за кожную дапушчаную памылку здымаецца 0,25 б.

Заданне №1. Максімальны бал — 5 балаў (0,5 бала за кожную правільна запоўненую клетку).

№ п/п	Назва прынцыпа (напісання)	Тлумачэнне тэрміна	Прыклады
1.	Фанетычны прынцып	заканамернасць напісання арфаграм, паводле якой гукі перадаюцца на пісьме адпаведна літаратурнаму вымаўленню	звышымклівы, фарватар, баранавіцкі
2.	Марфалагічны (фанематычны) прынцып	згодна з ім, гук ў любой пазіцыі адлюстроўваецца на пісьме адным і тым жа знакам, які адпавядае гуку ў моцнай пазіцыі	гарадскі, калядаваць, пясчаны
3.	Лексіка-марфалагічны (славесна-семантычны) прынцып	заканамернасць, на аснове якой аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы напісання слоў асобна, разам, праз злучок, дзе ўлічваецца лексічнае значэнне слова і яго марфалагічныя прыкметы	занос – за нос, нашто – на што, думаць па-дзяржаўнаму і па дзяржаўнаму саду (хадзіць)
4.	Лексіка-сінтаксічны прынцып	заканамернасць, на аснове якой грунтуюцца і аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы ўжывання ў тэксце вялікіх і малых літар на падставе семантыкі слова, яго сінтаксічнай функцыі і месцаразмяшчэння ў тэксце	сонца свеціць і Сонца сярод планет, новы палац і Палац спорту, цёплы дзень і Дзень настаўніка
5.	Традыцыйныя (бесправерачныя, ірацыянальныя) напісанні	выпадкі перадачы на пісьме літар арфаграмы з улікам спецыяльных ведаў па гісторыі мовы і пісьма	працэдура, памяць, Ільіч
6.	Дыферэнцыйныя (іерагліфічныя) напісанні	заканамернасці якія, даюць магчымасць адрозніваць на пісьме словы ці формы слоў, што супадаюць у вымаўленні, але маюць рознае значэнне (амонімаў)	зыходзіць (з меркавання) і сыходзіць (з ганка), кот (жывёла) – код (сістэма ўмоўных знакаў), мох (назоўнік) – мог (дзеяслоў), лес (назоўнік) – лез (дзеяслоў)

Заданне №2. Максімальны бал — 5.

1) птушаня — выпадзенне гука і змена месца націску (птýш/к/-а + ан-я);

2) чытацкі — сцяжэнне зычных ч +с → ц (чытач + ск-і);

3) сямёра — чаргаванне гукаў [э]/[а] і змена месца націску (сем → сям-ёр-а);

4) кантрасны — выпадзенне гука [т]: (кантраст + н);

5) беларускі — накладанне аднолькавых гукаў (ад беларус + ск-і).

Заданне №3. Максімальны бал — 5.

Верашчака. 2. Яечня (або: яешня). 3. Халаднік. 4. Сыракваша (або: прастакваша). 5. Бярозавік.

Заданне №4. Максімальны бал — 5 (0,25 за ўстаўленае слова + 1 бал за ўказанае значэнне).

№ п/п	Крылатыя словы	Значэнне
1.	Усё цячэ, усё змяняецца (мяняецца) (старажытнагрэчаскі філосаф Геракліт Эфескі)	У прыродзе і грамадстве няма нічога сталага, знікае адно, а на яго месца з’яўляецца іншае.
2.	Аўтамабіль не раскоша, а сродак перамяшчэння (І. Ільф і Я. Пятроў “Золотой теленок”)	Гаворыцца часам з іроніяй, калі параўноўваюць кошт і неабходнасць карыстацца легкавым аўтамабілем.
3.	Вялікае бачыцца на адлегласці (С. Ясенін)	Што-н. значнае, вартае ўвагі аб’ектыўна ацэньваецца тады, калі прайшоў час, калі яно стала часткай мінулага.
4.	Двойчы не ўвайсці ў адну раку (старажытнагрэчаскі філосаф Геракліт Эфескі)	Немагчыма дакладнае паўтарэнне чаго-н., аднаўленне мінулага.

Заданне №5. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожны правільны варыянт).

1) быць пабітым; 2) трапляць у небяспеку; 3) падпадаць пад уплыў; 4) несці спагнанне; 5) хворым робіцца аперацыя; 6) у гэтай краіне часта бываюць паводкі; 7) з яго смяюцца, яго бяруць на смех; 8) брацца пад сумненне; 9) адчуваць на сабе дзеянне прамення; 10) подвергаться гневу — зазнаваць (зведваць, пераносіць, цярпець) гнеў.

Заданне №6. Максімальны бал — 5 (0,5 бала за кожную правільна запоўненую клетку).

№ сказа	Прыналежны прыметнік	Назва твора	Аўтар
1.	Натальчынай	«Магіла льва»	Янка Купала
2.	Міхáсеў	«Міхасёвы прыгоды»	Якуб Колас
3.	Вольчын	«Макаркавых Волька»	Кузьма Чорны
4.	Валодзевы	«Жыццё і ўзнясенне Уладзіміра Караткевіча»	Адам Мальдзіс
5.	Ядвісіным	«Ядвісін дуб»	Міхась Лынькоў

Заданне №7. Максімальны бал — 6 балаў (2 балы — 0,5 за кожны лічэбнік; 2 балы – назвы твораў, 2 балы – імёны і прозвішчы аўтараў).

Радкі з твора

Назва твора і аўтар

Чатырохгранная ваза — гэта прырода,

дзе чатыры грані — поры года.

Верш «Чатырохгранная ваза», аўтар Алесь Наўроцкі.

Іх вядуць па жытняй сцяжынцы.

Чатырох.

Пад канвоем.

З дому.

Чатырнаццаць — старэйшай дзяўчынцы,

Тры гады хлапчуку малому.

«Балада аб чатырох заложніках», Аркадзь Куляшоў.

Заданне № 8. Максімальны бал — 4.

Абора— вялікае памяшканне для жывёлы; кароўнік; свíран — халодны будынак, прызначаны для захоўваннязбожжа, мукі і іншыхпрадуктаў, а таксама рэчаў і пад.; каплíчка — невялікі царкоўны або касцёльны будынак з абразамі без алтара; малельня.(3 балы).
Францішка Багушэвіча, які быў родам з Кушлян (сучасны Смаргонскі раён, Гродзенскай вобласці) (1 бал).

Заданне №9. Максімальны бал — 5.

Сказы	Разрад прыслоўя
1. Луг пазнання, багаццем дужы, / Багавейна цвіў і цвіце…	якаснае; (аказіянальнае прыслоўе, мае метафарычнае, асацыятыўна-вобразнае значэнне);
2. Гавораць моўчкі позіркі, хада…	спосабу дзеяння;
3. Шыба дзынкнула па-сірочы…	параўнання (мае значэнне якаснай параўнальнай характарыстыкі дзеяння);
4. Хачу, каб не шапталі, не крычалі, / Каб дружна дні мае не ўкарачалі…	сукупнасці (сумеснасці) (якасна характарызуе дзеянне з указаннем на сумеснасць яго ажыццяўлення);
5. Не абразь іх і не знявеч, / Кожны быў спаконвеч / Самавукам…	часу (указвае на час, калі адбываецца дзеянне);
6. Паперадзе / Мой цень бязгучна йдзе, / Напамінаючы / Пра царства ценяў…	месца (указвае на месца, дзе працякае працэс);
7. Мне мамін голас плыве здалёку, / Хмурынай сэрцу, слязінай воку…	месца (мае значэнне напрамку дзеяння);
8. Чакае прыпарамак гаваркі, / Удосыць нахлябаўшыся вады, / Калі паром уперыць пад бакі, / Каб зарыпець ад тупаткой хады.	колькаснае (колькаснае значэнне спалучаецца з дадатковым семантычным адценнем мяжы дзеяння);
9. Без дому свайго бяскрыла блукае паломнік, / А ў выраі смутку вядзе ўжо самота рэй.	якаснае (праз дзеянне якасна характарызуе суб’ект).
10. Чарнахмара збіраецца скруха…	параўнання.

Заданне №10. Максімальны бал — 5.

Стыль мастацкі (1 бал). Функцыю сэнсавай сувязі выконваюць антанімічныя словы і словазлучэнні (1 бал): маладосць — старасць, маладыя — сівагаловыя; палёт мараў — маленькія крокі (3 балы — 1 бал за кожную антанімічную пару).

10.11.2021 20:43 - 18.01.2022 13:20

свернуть