Заданне №1. Запішыце назвы літар, што абазначаюць у словах зычныя гукі, і значэнне гэтых слоў.
|
Слова
|
Назвы літар
|
Значэнне
|
|
1) дзірван
|
|
|
|
2) жывіца
|
|
|
|
3) куфар
|
|
|
|
4) лоўж
|
|
|
|
5) нáшча
|
|
|
Заданне №2. З верша Міхася Шушкевіча выпішыце фанетычныя словы, у якіх глухія і свісцячыя гукі стаяць у слабай пазіцыі.
ТЫ МНЕ ВЯСНОЮ ПРЫСНІЛАСЯ
Летняя ночка купальная
Яснай растаяла знічкаю.
Падаюць зоры світальныя
Ў чыстыя воды крынічныя.
Ой ты, дзяўчыначка мілая,
Як жа ты свет упрыгожыла.
Ластаўка ты легкакрылая,
Светлы мой сон растрывожыла.
Ты мне вясною прыснілася
Неразгаданымі чарамі,
Сэрца парыўна забілася
Вольнымі крыламі-марамі.
Пэўна, цябе, ненаглядная,
Стрэў я часінай удалаю.
Ты мая доля спагадная,
I не шкадую ні мала я.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне №3. Узнавіце верш Ф. Багушэвіча «Хмаркі», замяняючы словы, што ў дужках, назоўнікамі з памяншальна-ласкальнымі суфіксамі.
(Хмары) _______________ цёмныя, мае (браты) ______________________!
Вецер гоне вас без (дарога) ________________________,
I нігдзе ж для вас няма (хата) ________________________.
Адпачынеце аж у (Бог) _____________________!
Гдзе радзіліся, гдзе ж вы, (хмары) ____________________,
Гдзе «тутэйшымі» называліся!
Леціцё усё, так як (ярка) ___________________...
Хоць бы трошкі гдзе затрымаліся!
Зямлі родненькай, знаць, няма у вас,
Ні (вугал) ____________________, ні (прытулак) __________________.
А тут вецер дзьме горшы раз у раз,
Леціце жа вы без (ратунак) _____________________!..
Летучы, слязой зямлю росіце,
Аж шумяць (лісты) ________________, зелянее лес;
Уміраючы, жыццё носіце,
Усяму жыццё, сабе толькі крэс!
З якой мэтай выкарыстоўвае аўтар гэтыя формы? ____________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне №4. Праз сінонімы растлумачце значэнне падкрэсленых назоўнікаў.
- Натоўп пасажыраў рассыпаўся ў розных кірунках — да аўтобуса, у памяшканне вакзала, на стаянку таксі, убагажню(В. Быкаў). __________________________________________________________________
- Беларусь мая! Краіна-браначка! Ўстань, свабодны шлях сабе шукай (М. Багдановіч). __________________________________________________________________
- Шкода вёсак запусцелых, / Дзеральнікгаруе, / Дзе зімою вецер вые, / Замяць-снег шуруе (Я. Купала). __________________________________________________________________
- Зазвінелі балабончыкамі хамуты. Сядалівершнікі, гаркалі сабакі (М. Гарэцкі). __________________________________________________________________
- Па ўсіх вуліцах луналі сцягі, бегалі, як шалёныя,газетнікі(М. Гарэцкі).___________________________________________________________
Заданне №5. Перакладзіце тэкст на беларускую мову.
Эсэмэска
Язык наш – общительный, компанейский. Не любит он официальности, предпочитает разговор фамильярный, без чинов. Широко использует для этого женственную форму с суффиксом «к» и окончанием «а»…
Пришла в наш быт мобильная связь, один из видов которой – SMS-сообщения. За этими буквами стоит сочетание «Short Message Service», то есть «Служба коротких сообщений». Но русскому языку эта мудреная расшифровка невдомек. Он без церемоний кладет руку на плечо заморской аббревиатуре: «Эсэмэска ты моя!» И вот уже одним русским словом больше стало.
Эсэмэска – новый жанр коммуникации. Она требует краткости и в то же время допускает эмоциональность. Ей не чуждо изобретательное остроумие. Не случайно на улицах и в электричках торгуют теперь сборничками «эсэмэсок». По сути это афоризмы и миниатюры, какие прежде публиковались в «Литературной газете» под рубрикой «Фразы». А группа современных поэтов затеяла рассылку своих стихов в качестве эсэмэсок. Что ж, побольше им адресатов!
Вл. Новиков. Словарь модных слов
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне №6. Побач са старабеларускімі найменнямі ліку запішыце словамі сучасныя лічэбнікі. Падлічыце, колькі атрымаецца, і запішыце выніковую лічбу таксама словамі.
Да «полпята» _________________________ дабавіць «полтретьядцать» _________ _________________________ адняць «полтретя» ____________________________ і зноў дабавіць «полчетверты» _________________________________ атрымаем _______ _______________________________________________________________ .
Заданне №7. Запішыце пад нумарам 1 назвы пунктуацыйных знакаў, выкарыстаных у тэксце перакладу (заданне 5). Пад нумарам 2 – назвы пунктуацыйных знакаў, нявыкарыстаных у тэксце.
- ________________________________________________________________
- ________________________________________________________________
Заданне №8. Якімі часцінамі мовы з’яўляюцца вылучаныя словы?
|
1. А мы сабе працягваем спяваць, хоць і позна ўжо.
|
|
|
2. Не кідай хлеб, каб ён цябе не кінуў.
|
|
|
3. Ляснік стараўся разгледзець што-небудзь накшталт кія.
|
|
|
4. Бярыце веласіпеды і давайце катацца разам.
|
|
|
5. Згадзіцеся, што лета цяплейшае за вясну.
|
|
|
6. Пакуль усё выходзіць не горш, чым у людзей.
|
|
|
7. Як хораша, цудоўна на дварэ!
|
|
|
8. Сціхнуў вецер і волен лёгкіх санак бег.
|
|
|
9. Тройка коней засталася далёка ззаду.
|
|
|
10. Я імя тваё звонам падкоў высякаю, што іскры, Рагнеда.
|
|
Заданне №9. Замест метанімічных перыфраз запішыце імёны і прозвішчы пісьменнікаў.
Максімальны бал — 5.
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
|
1. Аўтар твора «Лебядзіны скіт»
|
|
6. Аўтар аповесці «Насцечка»
|
|
|
2. Аўтарка верша «Імя Айчыны»
|
|
7. Аўтар апавядання «Салодкія яблыкі»
|
|
|
3. Аўтар апавядання «Вужыная карона»
|
|
8. Аўтар верша «Сармацкае кадзіла»
|
|
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
|
4. Аўтар літаратурнай казкі «Жывая вада»
|
|
9. Аўтар твора «Алені»
|
|
|
5. Аўтарка апавядання «Сябры»
|
|
10. Аўтар апавядання «Багіра»
|
|
Заданне №10. У прыведзеных сказах аўтары выкарысталі такую фігуру маўлення, як анадыплозіс. Дайце азначэнне гэтаму тэрміну.
Ідзе жыццё. Жыццю канца няма (С. Грахоўскі).
Аўтар любіць і жыве паэзіяй. Паэзіяй прасякнуты і думы яго герояў. Герояў, для якіх словы — гэта малітва («Полымя»).
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
|
Заданне
|
№1
|
№2
|
№3
|
№4
|
№5
|
№6
|
№7
|
№8
|
№9
|
№10
|
Усяго
|
|
Балы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Заданне
|
№1
|
№2
|
№3
|
№4
|
№5
|
№6
|
№7
|
№8
|
№9
|
№10
|
Усяго
|
|
Бал
|
9
|
3
|
6
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
2
|
50
|
Заўвага. Калі іншае не прапісана ў даведках да задання, то за кожную дапушчаную памылку здымаецца 0,25 б.
Заданне №1. Максімальны бал — 9 (за кожную няправільна названую літару здымаецца 0,5 бала, за няправільна вызначанае значэнне слова здымаецца 1 бал)
|
Слова
|
Назвы літар (4 балы)
|
Значэнне (5 балаў)
|
|
1) дзірван
|
(дэ) (зэ) (эр) (вэ) (эн)
|
‘нявораная зямля, густа парослая травой’; ‘дзёран’;
|
|
2) жывіца
|
(жэ) (вэ) (цэ)
|
‘вадкая празрыстая смала, якая выцякае са ствалоў хвойных дрэў у месцах іх пашкоджання’;
|
|
3) куфар
|
(ка) (эф) (эр)
|
‘вялікая скрынка з векам і замком для захоўвання тканіны, адзежы, каштоўнасцей’;
|
|
4) лоўж
|
(эл) (у нескладовае) (жэ)
|
‘галлё, скінутае ў кучу; куча галля’;
|
|
5) нáшча
|
(эн) (ша) (чэ)
|
‘не еўшы нічога’.
|
Заданне №2. Максімальны бал – 3 (0,5 бала за кожнае правільна запісанае слова;0,5 бала здымаецца за кожнае слова, якое не адпавядае ўмове задання).
Знічкаю [з’н’ічкайу], світальныя, як жа [йаг-жа], свет, светлы, прыснілася.
Заўвага. Слабая пазіцыя для глухіх зычных — калі яны стаяць перад звонкімі; а слабая пазіцыя для свісцячых — 1) перад шыпячымі: счысціць — [шчыс’ц’іц’], зжаты — [жжаты]; 2) перад мяккімі зычнымі, за выключэннем пазіцыі перад [ɣ’], [к’], [х’]: спяваць — [с’п’авац’], але скінуць [ск’інуц’], згінуць [зг’інуц’], схiтрыць [сх’ітрыц’];
Заданне №3. Максімальны бал — 6 (0,5 бала за кожны назоўнік + 1 бал за правільны адказ на пытанне пасля тэксту).
Хмаркі цёмныя, мае братанькі!
Вецер гоне вас без дарожанькі,
I нігдзе ж для вас няма хатанькі...
Адпачынеце аж у Божанькі!
Гдзе радзіліся, гдзе ж вы, хмарачкі,
Гдзе «тутэйшымі» называліся!
Леціцё усё, так як ярачкі...
Хоць бы трошкі гдзе затрымаліся!
Зямлі родненькай, знаць, няма у вас,
Ні вуголчыка, ні прытулачку.
А тут вецер дзьме горшы раз у раз,
Леціце жа вы без ратуначку!..
Летучы, слязой зямлю росіце,
Аж шумяць лісткі, зелянее лес;
Уміраючы, жыццё носіце,
Усяму жыццё, сабе толькі крэс!
Пры дапамозе гэтых назоўнікаў аўтар перадае ласку і пяшчоту ў адносінах да хмарак.
Заданне №4. Максімальны бал — 5.
1) камера захоўвання; 2) палонніца; 3) земляроб; 4) коннікі; 5) прадаўцы газет.
Заданне №5. Максімальны бал – 5.
Увага! Пры праверцы за любую памылку (лексічную, граматычную, арфаграфічную) здымаецца 0,5 бала. Калі памылак больш за 10, то ставіцца нуль балаў.
Эсэмэска
Мова наша — таварыская, кампанейская. Не любіць яна афіцыйнасці, аддае перавагу размове фамільярнай, без чыноў. Шырока выкарыстоўвае для гэтага жаноцкую форму з суфіксам «к» і канчаткам «а»…
Прыйшла ў наш побыт мабільная сувязь, адзін з відаў якой — SMS-паведамленні. За гэтымі літарамі стаіць спалучэнне «Short Message Service», гэта значыць «Служба кароткіх паведамленняў». Але рускай мове гэтая мудрагелістыя расшыфроўка няўцям. Яна без цырымоній кладзе руку на плячо заморскай абрэвіятуры: «Эсэмэска ты мая!» І вось ужо адным рускім словам больш стала.
Эсэмэска — новы жанр камунікацыі. Яна патрабуе сцісласці і ў той жа час дапускае эмацыйнасць. Яна не цураецца вынаходлівай дасціпнасці (або: вынаходлівага досціпу). (Або: Для яе не чужым з’яўляецца вынаходлівая дасціпнасць (вынаходлівы досціп). Не выпадкова на вуліцах і ў электрычках гандлююць цяпер зборнічкамі «эсэмэсак». Па сутнасці гэта афарызмы і мініяцюры, якія раней друкаваліся ў «Літаратурнай газеце» пад рубрыкай «Фразы». А група сучасных паэтаў задумала рассылку сваіх вершаў у якасці эсэмэсак. Што ж, пабольш ім адрасатаў!
Ул. Новікаў. Слоўнік модных слоў.
Заданне №6. Максімальны бал — 5 (за кожны лічэбнік – 1 бал).
Да «полпята» (чатыры з паловай) дабавіць «полтретьядцать» (дваццаць пяць) адняць «полтретя» (два з паловай) і зноў дабавіць «полчетверты» (тры з паловай) атрымаем — трыццаць цэлых пяць дзясятых
Заданне №7. Максімальны бал — 5 (0,5 бала за кожны тэрмін)
- Кропка, коска, клічнік, працяжнік, шматкроп’е, двукоссе.
- Пытальнік; кропка з коскай;двукроп’е,дужкі.
Заданне №8. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожную правільна вызначаную часціну мовы).
|
1. А мы сабе працягваем спяваць, хоць і позна ўжо.
|
часціца
|
|
2. Не кідай хлеб, каб ён цябе не кінуў.
|
злучнік
|
|
3. Ляснік стараўся разгледзець што-небудзь накшталт кія.
|
прыназоўнік
|
|
4. Бярыце веласіпеды і давайце катацца разам.
|
часціца
|
|
5. Згадзіцеся, што лета цяплейшае за вясну.
|
дзеяслоў
|
|
6. Пакуль усё выходзіць не горш, чым у людзей.
|
прыслоўе
|
|
7. Як хораша, цудоўна на дварэ!
|
часціца
|
|
8. Сціхнуў вецер і волен лёгкіх санак бег.
|
прыметнік
|
|
9. Тройка коней засталася далёка ззаду.
|
назоўнік
|
|
10. Я імя тваё звонам падкоў высякаю, што іскры, Рагнеда.
|
злучнік
|
№9. Максімальны бал — 5 (па 0,5 бала за кожную правільна запоўненую клетку).
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
Перыфраза
|
Імя і прозвішча пісьменніка (або псеўданім)
|
|
1. Аўтар твора «Лебядзіны скіт»
|
Уладзімір Караткевіч
|
6. Аўтар аповесці «Насцечка»
|
Кузьма Чорны
|
|
2. Аўтарка верша «Імя Айчыны»
|
Люба Тарасюк
|
7. Аўтар апавядання «Салодкія яблыкі»
|
Вячаслаў Адамчык
|
|
3. Аўтар апавядання «Вужыная карона»
|
Ян Баршчэўскі
|
8. Аўтар верша «Сармацкае кадзіла»
|
Пімен Панчанка
|
|
4. Аўтар літаратурнай казкі «Жывая вада»
|
Якуб Колас
|
9. Аўтар твора «Алені»
|
Іван Пташнікаў
|
|
5. Аўтарка апавядання «Сябры»
|
Алена Васілевіч
|
10. Аўтар апавядання «Багіра»
|
Янка Маўр
|
№10. Максімальны бал — 2.
Анадыплозіс (грэч. anadiplon “падвоены”) — фігура маўлення, у якой канец аднаго сказа паўтараецца ў пачатку другога, суседняга сказа.
10.11.2021 20:41 - 18.01.2022 13:19
